Verenigde Naties na 75 jaar op kruispunt beland

Vrede, veiligheid en solidariteit. Midden tussen de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog besloten 51 landen om zich daar gezamenlijk voor in te zetten. Vijfenzeventig jaar later wordt dat initiatief middenin een pandemie herdacht en gevierd. Er valt ook wat te vieren. De afgelopen jaren hebben de Verenigde Naties zich ingezet voor heel wat projecten; van landmijnen ruimen tot het uitroeien van de pokken en het beschermen van werelderfgoed.

Alanna O’Malley, bijzonder hoogleraar United Nations Studies in Peace and Justice aan universiteit Leiden en De Haagse Hogeschool, wijst daarnaast op het voedselprogramma van de VN. Het programma, dat eerder deze maand nog de Nobelprijs voor de Vrede won, deelt voedsel uit aan hongerigen wereldwijd. Ook zetten de VN zich in voor schoon drinkwater. „Er zijn vele successen op het gebied van humanitaire hulp, iets waar we weinig over horen. Die blijven allemaal erg onder de radar. Wat de VN echter niet of niet goed genoeg doen, staat wél op de radar”, zegt O’Malley. „Een klassiek voorbeeld van dat niemand het merkt als het goed gaat, maar iedereen het weet als iets slecht gaat.”

De bijzonder hoogleraar is precies daarom aangesteld: ze moet de perceptie die mensen hebben van de VN veranderen. De kijk die mensen nu hebben op de internationale organisatie is niet positief, vertelt ze. „De meeste mensen denken aan de mannelijke diplomaten die wat rondhangen en debatten voeren in New York. Iets wat irrelevant is voor ons.”

Ook een deel van de christenen kijkt negatief naar de VN. Zo zou de organisatie partijdig zijn in het Israëlisch-Palestijns conflict en Israël onnodig benadelen. In de Tweede Kamer zetten begin dit jaar de ChristenUnie, SGP en PVV nog vragentekens bij een VN-lijst waarop meer dan honderd bedrijven stonden met mogelijke belangen in Israëlische nederzettingen. Die lijst is ongewenst, zo klonk het, want het is legaal zaken te doen in de nederzettingen. Bovendien, waarom is er geen aandacht voor andere betwiste gebieden, vroegen de partijen zich af.

De VN zijn onpartijdig, reageert O’Malley. „We moeten echter niet vergeten dat Israël een zeer sterke lobby heeft bij de VN; het land krijgt steun van de Verenigde Staten. Mijn perceptie is dat als Israël door de VS wordt gesteund, het alleen maar eerlijk is als andere leden de Palestijnen steunen. Maar de VN blijven onpartijdig.”

Deze neutrale houding nemen de VN ook aan als het gaat om religieuze zaken, aldus O’Malley. De VN zijn juist erg christelijk, was de conclusie van een onderzoek van hoogleraren aan de universiteit van Kent in 2014. Die studie toonde aan dat ruim 70 procent van de hulporganisaties die met de VN samenwerken als christelijk kunnen worden getypeerd. Tegelijkertijd verwierp het onderzoek dat de newagebeweging de VN beïnvloedt, wat sommige christenen wel vermoeden.

Maar volgens de hoogleraar United Nations Studies worden de religieuze labels en de humanitaire hulp binnen de VN gescheiden. „Sommige organisaties hebben christelijke wortels. Dat is niet belangrijk, maar belangrijk is het werk dat ze doen. De focus is op wat de hulporganisaties doen, liever dan waar ze voor staan.”

Naast de negatieve percepties die mensen van de VN hebben, staan de VN nog voor andere grote uitdagingen. „De voornaamste zorg is het verval van het multilateralisme”, zegt O’Malley. Een vaak gebruikt voorbeeld daarvan is de ”America first” slogan van de Amerikaanse president Trump.

De VN zijn nu bij een cruciaal kruispunt beland. Het 75-jarig bestaan is een keerpunt, denkt de wetenschapper. „Bij elk jubileum wordt dat gezegd, maar nu is het vanwege de pandemie echt waar. De wereldwijde uitbraak van het coronavirus heeft laten zien wat er niet goed gaat, maar ook hoe relevant de Verenigde Naties nog altijd zijn.”

Verenigde Naties na 75 jaar op kruispunt beland

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?