Transnistrië blijft de lof van Rusland zingen

De grens passeren naar Transnistrië gaat zo: eerst rijdt de marsjroetka langs een Moldavische politiepost. Dan passeert het taxibusje Russische soldaten, om vervolgens stil te komen staan bij de grenspost van Transnistrië, opgesierd met de Sovjetsymbolen hamer en sikkel. Die volgorde is veelzeggend.

De douanebeambte geeft de migratiekaart, een wit velletje, iets kleiner dan een pagina uit een paspoort. Het is het bewijs van de eerste stappen in het internationaal niet-erkende staatje Transnistrië.

Drie jaar geleden genoot Transnistrië, ingebed tussen Moldavië en Oekraïne, opeens wereldwijde belangstelling. Eerst was er in maart de Russische annexatie van het Oekraïense schiereiland de Krim, toen de oorlog in Oost-Oekraïne tussen regeringstroepen en pro-Russische separatisten. Generaal Philip Breedlove, commandant van de NAVO in Europa in die dagen, waarschuwde voor een Russische opmars: Russische soldaten stonden klaar om via Zuid-Oekraïne door te stoten naar Transnistrië, een strookje land zo groot als de helft van Cyprus.

De Transnistriërs zagen het helemaal zitten. In 2006 had 97 procent van de bevolking zich uitgesproken voor aansluiting bij het Russische rijk. Maar het bleef stil in 2014 en de jaren daarna. De Russen kwamen niet.

Hulp

Het Russische leger had de Transnistriërs geholpen bij hun strijd voor het behoud van de onafhankelijkheid in 1992. Gids Andrej Smolensky (32) stopt bij een standbeeld van Aleksandr Lebed. Het was deze Russische generaal die besloot terug te schieten toen Moldavische troepen oprukten naar de stad Bendery, zo is de lezing van Smolensky. De oorlog stopte abrupt.

Twee jaar eerder had Transnistrië zich onafhankelijk verklaard. Tegen de wil van Moldavië, dat Transnistrië ziet als een onderdeel van zijn grondgebied. De Transnistriërs vreesden dat ze tweederangsburgers zouden worden. Dat Moldavië de Russische taal zou afschaffen. Helemaal als het zich zou herenigen met buurland Roemenië.

Transnistrië beschouwt zichzelf als de ware voortzetting van de Moldavische Sovjetrepubliek die ophield te bestaan toen de Sovjet-Unie in 1991 ineenzeeg. Vandaar de hamer en de sikkel bij de grenspost, op de vlag en op de eigen valuta. Lenin staat fier op zijn sokkel voor het parlement. Transnistrië bouwt aan een eigen staat met een eigen regering, leger en politie. „Wij hoefden niet te vertrekken uit de Sovjet-Unie”, zegt de minister van Buitenlandse Zaken van Transnistrië, Vitali Ignatijev (36). Boven zijn bureau hangt een portret van zijn president Vadim Krasnoselski. In een kast een van de Russische leider Vladimir Poetin. Die ook te zien is op een kalender aan de muur.

De Transnistriërs zijn Rusland dankbaar. Niet alleen voor de steun bij de oorlog 25 jaar geleden. Tijdens een concert voor oorlogsveteranen in Club Veteran in de hoofdstad Tiraspol zwaaien kinderen met Russische vlaggen. In elk lied wordt Rusland geprezen. De 80-jarige Vladimir Lebedev, die in het Sovjetleger zat, krijgt bloemen als dank voor zijn bewezen diensten. Hij ontvangt net als andere ouderen pensioen uit Rusland.

Transnistrië betaalt geen kopeke (cent) voor Russisch gas, met als gevolg dat er een schuld is ontstaan van 5,5 miljard euro bij de Russen. Moskou stuurt geen rekening. Rusland sponsort ziekenhuizen, opleidingen en kinderopvang. Lebedev is blij met de aanwezigheid van Russische troepen.

Hij ziet Transnistrië graag herenigd met Moedertje Rusland. Maar wanneer dat gaat gebeuren, weet hij niet. Na afloop van het concert zegt ook Jelena Golikova (26), directrice van de club, te hopen op aansluiting bij Rusland. „Samen staan we sterker.”

Munitie

Je kunt stellen dat de Russen er al zitten: 1500 Russische soldaten verblijven in Transnistrië, als vredestroepen en om een munitiedepot te bewaken. Maar wat heeft Moskou aan Transnistrië? Strategisch belang, zegt politiek analist Sergej Sjirokov (38) in een pizzeria in Tiraspol. „Het strookje land is een voorpost en dient als veiligheidsbuffer tegen de NAVO.”

Het militaire bondgenootschap plaatste raketten in Roemenië. Het Kremlin ergert zich aan de naar het oosten oprukkende NAVO, en voelt zich omsingeld.

Maar Rusland, en de rest van de wereld, erkent Transnistrië niet als een onafhankelijk land. Internationale erkenning is belangrijk, beaamt minister Ignatijev. Dat geeft zekerheid en stabiliteit en geeft vertrouwen in de politiek en economie. Transnistrië roept momenteel niet hard om erkenning, stelt de minister. Ignatijev zegt dat het eerst van belang is om Transnistrië op te bouwen.

Uit strategische overwegingen erkent Moskou juist niet de onafhankelijkheid van Transnistrië, denkt politiek wetenschapper Denis Cenusa (33) in de Moldavische hoofdstad Chisinau „Het Kremlin wenst een Moldavische federatie met ruime bevoegdheden voor Transnistrië bij buitenlandbeleid. Zo kan Tiraspol een veto uitspreken als Moldavië wil toetreden tot de NAVO. Lijft Rusland Transnistrië in, dan verliest het zijn invloed op Moldavië.”

Eenzelfde federale gedachte heeft Moskou voor ogen met Oekraïne, met het pro-Russische oosten in de rol van Transnistrië.

Van inlijven lijkt al helemaal geen sprake. Extra moeilijk is dat Transnistrië niet grenst aan het Russische rijk en geïsoleerd ligt tussen Oekraïne en Moldavië, waardoor Moskou geen directe steun kan geven. Dat had anders kunnen lopen als Kiev zich niet had verzet in Oost-Oekraïne, vertelt Igor Botan (57), directeur van Adept, een ngo in Chisinau. Dan had Moskou kunnen doorstomen. „Zonder gemeenschappelijke grens zie ik Rusland Transnistrië niet annexeren.”

Voorlopig gaat Transnistrië geen deel uit maken van Rusland, geeft minister Ignatijev toe. „Maar grenzen veranderen.”

Transnistrië blijft de lof van Rusland zingen

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?