Spanningen lopen ongemerkt op in landen rond de Rode Zee

Die strijd wordt soms in religieuze termen verpakt, zoals de vijandigheden tussen het sjiitische Iran en het soennitische Saudi-Arabië.

Maar ook de verhoudingen tussen het Saudische koninkrijk en Qatar, die beide de wahabitische ideologie aanhangen, staan op scherp. De relaties tussen het soennitische Egypte en Turkije hebben ondertussen een dieptepunt bereikt.

Sawakin, in het westen van Sudan, is een onaanzienlijk havenstadje waar tot voor kort niemand enige belangstelling voor had. Het ligt aan de Rode Zee en kijkt uit op Saudi-Arabië, dat zich aan de andere zijde van het water bevindt. Sawakin oogt vergeten en desolaat, maar de Turkse president Erdogan liet er zijn oog op vallen. Sawakin herinnerde namelijk aan het door hem zo gekoesterde Ottomaanse verleden.

De Ottomanen hadden Sawakin eeuwenlang gebruikt om pelgrims naar Mekka te vervoeren. Enkele weken geleden reisde Erdogan daarom naar Sudan, waar hij met alle egards werd ontvangen door de Sudanese president Omar al-Bashir, die door het Internationaal Strafhof wordt gezocht. Tijdens dit bezoek verwierf Erdogan exclusieve rechten over Turkse toegang tot Sawakin, inclusief de bepaling dat Turkse oorlogsschepen hier in de toekomst mogen aanmeren. Turkije blijkt hiervoor zo’n 650 miljoen dollar op tafel te hebben gelegd.

Dit akkoord deed in een aantal Arabische hoofdsteden de alarmbellen rinkelen. Allereerst in Saudi-Arabië aan de overzijde van de Rode Zee. Door deze overeenkomst zullen Turkse militairen dicht bij het Saudische koninkrijk worden gestationeerd. Voor de Saudiërs een onaangenaam vooruitzicht. De Turkse rechten op Sawakin maakten bovendien deel uit van een veel ambitieuzer Turks plan in Sudan. Zo zal Turkije onder meer een nieuw vliegveld gaan bouwen in de Sudanese hoofdstad Khartoem en investeren in de Sudanese landbouw.

De Arabische Golfstaten vermoeden dat president Erdogan hier niet het geld voor heeft en dat achter de schermen aartsvijand Qatar voor de benodigde fondsen zorgt. Qatar, Turkije en Iran zijn de afgelopen periode steeds nauwer gaan samenwerken en Saudi-Arabië vreest daarom dat de nieuwe Turkse militaire basis in Sawakin ook door de Iraniërs zal worden gebruikt.

Ook Caïro maakt zich ongerust. De moslimbroeders, die in Egypte tot een verboden terroristische organisatie zijn verklaard, hebben altijd een sterke presentie gehad in Sudan. Veel Egyptische moslimbroeders zijn de afgelopen jaren naar Turkije en Qatar gevlucht om van hieruit te proberen de Egyptische president Sisi ten val te brengen. Egypte vreest nu dat de moslimbroeders onder een Turkse militaire paraplu Sudan gaan gebruiken als nieuwe uitvalsbasis.

De Egyptische zorgen worden gedeeld door onder andere de Verenigde Arabische Emiraten, die de afgelopen jaren militaire kampen hebben aangelegd in Somalië en Somaliland. China heeft ondertussen militaire bases opgericht in Djibouti.

In het verleden waren het de twee grootmachten Rusland en de Verenigde Staten die buiten hun eigen territorium militaire invloedzones hadden. Deze landen zijn echter afwezig in het gebied rond de Rode Zee. Een vacuüm dat momenteel razendsnel wordt opgevuld door regionale machten, met als gevolg een gevaarlijke militarisering van de Hoorn van Afrika. De problemen van het Midden-Oosten worden hierdoor naar deze regio geëxporteerd, met alle gevolgen van dien.

Spanningen lopen ongemerkt op in landen rond de Rode Zee

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?