Mamie Eisenhower was „er voor Ike. Dat is het”

Zo’n 37 keer in je leven verhuizen en dan nog blijven lachen. Dan moet je we wel een zeer opgeruimd karakter hebben. Dat had Mamie Eisenhower ook. De glimlach was haar handelsmerk. Ze had de gave ook in moeilijke situaties doorgaans de zonnige kant te blijven zien.

Zelf noemde Mamie Eisenhower het presidentschap van haar man –de jaren 1953 tot 1961– „een mooie toegift nadat hij al over het hoogtepunt van zijn carrière heen was.” Daar zat ook wel iets in. Dwight D. Eisenhower had veel aanzien verworven omdat hij in mei 1945 als opperbevelhebber van de geallieerden de Duitsers tot overgave wist te dwingen. Vrijwel iedere Europeaan en Amerikaan had respect voor hem. Zowel een Democraat als een Republikein kon roepen: „I like Ike.”

Politieke ambities had Eisenhower niet echt. Hij was ook geen lid van een politieke partij. Desondanks geloofden veel Amerikanen begin jaren vijftig dat de oud-militair de geschiktste man was om het land te leiden. Niet verwonderlijk dat zowel de Democraten als de Republikeinen probeerden hem voor hun partijkar te spannen. President Truman dacht eind 1951 Eisenhower voor zijn partij (de Democraten) te hebben gewonnen. Hij was werkelijk ontsteld toen Eisenhower kort daarop bekendmaakte zich kandidaat te stellen voor de Republikeinen. „Het was me toen direct duidelijk dat de Republikeinen de presidentsverkiezingen zouden winnen”, schreef Truman later aan een partijgenoot.

Mamie Eisenhower zat er bepaald niet op te wachten dat haar man de politiek in zou gaan. Ze verlangde naar „een gewoon, normaal en rustig bestaan.” Tot aan het eind van de jaren veertig was haar leven „vol turbulentie” geweest. Ze zat veel alleen – soms wel maanden achtereen. Ze moest vaak verhuizen. „En gedurende de oorlogsjaren bezette me bijna permanent de angst dat Ike gewond of gedood zou worden.”

Toch overviel het Mamie niet toen Eisenhower begin jaren vijftig besloot zich kandidaat te stellen voor het presidentschap. „Ik voelde het aankomen.” Tegenstribbelen deed ze ook niet. Voor haar paste het helemaal in het plaatje dat ze van haar man had. In een van de laatste interviews die ze gaf, vertelde ze: „Ik wist al bij onze eerste ontmoeting dat Ike een bijzonder mens was die in zijn leven uitzonderlijke dingen zou doen. Dus dat hij na de overwinning de aangewezen man was om president te worden, stond voor mij buiten discussie.”

Zwerversleven

Mamie Geneva Doud (1896) leerde Dwight Eisenhower in oktober 1915 kennen toen deze als jong officier gelegerd was in Fort Sam Houston (Texas). Mamie overwinterde met haar ouders en drie zussen in San Antonio, waar de welgestelde familie een winterverblijf had. Ondanks het leeftijdsverschil van ruim zes jaar –Mamie was 19 en Eisenhower 25– trouwde het stel in juni 1916. Samen begonnen ze aan „het zwervers- en nomadenleven”, zoals Mamie in een brief aan een vriendin schreef. Ze volgde haar man, waar hij ook werd gestationeerd. „Verhuizen is een vast deel van ons leven geworden. Dat geeft veel onrust. Maar het heeft ook wel iets. Elke keer een andere woning inrichten, maakt dat je steeds weer frisse ideeën moet hebben.”

In de ruim een halve eeuw dat Dwight en Mamie met elkaar getrouwd waren, was er twee keer sprake van echte spanning in de relatie. De eerste keer was na het sterven van hun eerste zoon Doud Dwight, die in 1921 op 3-jarige leeftijd aan roodvonk overleed. Even leek het er op dat de beide echtelieden uit elkaar groeiden. Mamie leed zwaar onder het verlies, Dwight ging op in zijn werk. De geboorte van hun tweede zoon, John Sheldon Doud, achttien maanden later, bracht een keer ten goede. John was Mamies oogappel. Ze ging voor hem door het vuur en was soms overbezorgd over hem.

De tweede moeilijke periode in hun huwelijk waren de jaren dat Dwight Eisenhower in Europa vocht tegen de Duitsers. Als een van de weinige generaals nam hij zijn vrouw niet mee naar Europa. Mamie vond het moeilijk zo lang alleen te zijn. Ze raakte aan de drank, een verslaving waar ze later maar met veel moeite van af kwam. Bovendien leed ze onder de geruchten dat haar man een relatie had met zijn secretaresse en chauffeuse, luitenante Kay Summersby. Of die relatie werkelijk bestond, is nooit helemaal duidelijk geworden. De familie ontkent ze bij hoog en bij laag. Maar in legerkringen werd tijdens de oorlogsjaren verteld dat Eisenhower zelfs overwoog te scheiden van Mamie. De biograaf van president Truman, Merle Miller, beweert dat de voorganger van Eisenhower hem zelf heeft verteld dat hij kort voor het einde van zijn ambtstermijn persoonlijk een brief uit het archief van het Pentagon had laten verdwijnen. In die brief zou Eisenhower aan de opperbevelhebber van het Amerikaanse leger, generaal George C. Marshall, toestemming hebben gevraagd te mogen scheiden van Mamie zodat hij met Kay Summersby kon trouwen. Dat dit niet gebeurde, zou komen doordat Marshall hem onomwonden had gezegd Eisenhower te zullen ontslaan als hij ging scheiden.

Uitstapjes

Na zijn terugkeer naar Amerika nam Eisenhower in 1948 ontslag uit het leger en werd hij president van de beroemde Columbia University. „Een schitterende tijd”, noemde Mamie Eisenhower later die periode. Ze genoot van de rust in de agenda van haar man, van de uitstapjes die ze samen maakten en van de contacten in de intellectuele wereld. Voor haar hoefde hij dus niet de politiek in.

Toen haar Ike zich in 1952 kandidaat stelde voor het presidentschap, wijdde ook Mamie zich volledig aan de stembusstrijd. Mamie Eisenhower was de eerste vrouw van een presidentskandidaat die zelf campagne voerde om daarmee vrouwelijke kiezers te bewegen op haar man te stemmen. De commercie zag daarin kansen. Naast buttons met de tekst ”I like Ike” werd ook de variant met ”I Like Mamie” in omloop gebracht. Mamie hield niet alleen zelf toespraken, maar redigeerde ook de teksten van de redevoeringen van haar man, opdat de gewone man ze aansprekend vond.

Niemand was ook verbaasd dat Dwight Eisenhower na het afleggen van de eed, zijn Mamie een kus gaf. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat dit gebeurde. Maar de mensen vonden het prachtig. „Ze heeft het verdiend”, schreven de kranten. Dat was overigens niet het enige punt dat de inauguratie van Eisenhouwer bijzonder maakte. Op aandringen van Mamie sprak hij in zijn toespraak zelf een kort gebed uit.

De acht jaar dat de Eisenhowers in het Witte Huis woonden, was de rolverdeling helder. Mamie bestuurde de huishouding, Dwight deed de staatszaken. Als first lady was Mamie een perfecte gastvrouw. Ieder die op bezoek kwam, voelde zich welkom, kreeg persoonlijke aandacht van Mamie. Zelfs als er 300 gasten waren stond Mamie erop dat ze met elk van hen even persoonlijk had gesproken. Het personeel vond haar overigens streng en niet gemakkelijk. Zo wilde ze iedere morgen een lijst hebben van het eten dat van de vorige dag was overgebleven om te bekijken wat nog bruikbaar was, hetzij in de eigen keuken of in de gaarkeuken van de stad. Mamie vond voedselverspilling verschrikkelijk. „Met restjes kun je lekkere dingen maken”, zei ze vaak. Waarmee overigens niet is gezegd dat ze echt een keukenprinses was. Als ze samen waren, wilde Dwight bij voorkeur zelf koken. „Mamie kan alleen maar roerbak maken”, zei hij eens.

No-nonsensestijl

Hoewel Mamie Eisenhower genoot van het goede leven en dol was op mooie dingen, prees haar omgeving haar om haar no-nonsensestijl. Wat niet wegneemt dat ze bekendstond vanwege haar uitgebreide garderobe. Geen enkele first lady, zelfs haar opvolgster Jackie Kennedy niet, had zo veel jurken als zij. Er hingen er meer dan 300 in haar kledingkast. Naar eigen zeggen wilde ze dat om haar man te behagen. Toen Eisenhower eens op haar wachtte om naar een receptie te gaan en tegen haar zei dat het niet fatsoenlijk was de president van het machtigste land ter wereld zo lang te laten wachten, zei ze: „Oh, ik dacht dat ik moest zorgen er goed uit te zien, omdat mijn man dat leuk vindt.”

Met staatszaken bemoeide Mamie zich volgens haar eigen zeggen zelden. Of dit echt zo was, valt te betwijfelen. Toen er in 1953 een diner werd georganiseerd voor alle senatoren, stuurde ze welbewust senator Joseph McCarthy geen uitnodiging omdat ze een hartgrondige hekel had aan deze communistenjager. Ike kon bezwaar maken wat hij wilde, McCarthy kwam er niet in.

Toen Eisenhouwer in augustus 1955 getroffen werd door een hartinfarct nam Mamie het heft in handen. Tijdens zijn twee maanden lange verblijf in een militair ziekenhuis in Denver regelde zij zijn agenda. Zij bepaalde welke ambtenaar de president mocht bezoeken. Als in haar ogen een zaak wel kon wachten, kwam de medewerker eenvoudig de ziekenkamer niet in. Waar nodig beantwoordde ze persoonlijk de correspondentie van Ike, tot zelfs brieven van wereldleiders toe.

Bekend is ook dat Ike zeer geregeld zijn vrouw om advies vroeg. Tijdens een overleg met topeconomen zei hij eens: „Voordat ik een beslissing neem, wil ik eerst overleggen met Mamie. Zij heeft kijk op geldzaken.” Dat laatste vond Mamie zelf overigens ook. In het vrouwenmagazine Today’s Woman schreef ze ooit een artikel over onafhankelijkheid van vrouwen. „Waar zit het probleem”, vroeg ze zich af. „Mannen hebben capaciteiten die vrouwen niet hebben en omgekeerd. Mannen kunnen niet met geld omgaan. Als zij willen vermijden schulden te maken moeten ze de geldzaken aan hun vrouw overlaten. Die kunnen dat wel.” Met die rolverdeling was ze ook tevreden. Tegenover feministen zei ze een keer: „Waar praten jullie over. Ik zou niet weten van welke onderdrukking ik bevrijd moet worden.”

Presidentsvrouwen

Mamie Eisenhower was „er voor Ike. Dat is het”

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?