RD-serie (4): De nieuwe refo en mediagebruik

„Er zijn nuttiger bezigheden dan films kijken”, zegt Boer. „We horen zondags in de kerk telkens weer dat je je tijd beter kunt besteden aan het onderzoek van Gods Woord. En daar ben ik het helemaal mee eens. Al schiet ik daar zelf ook in tekort.”

Boer kijkt geregeld via zijn gefilterde internet naar nieuwsprogramma’s zoals het NOS Journaal. „Maar het is niet zo dat ik dan een hele avond tv ga zitten kijken.”

Bioscoopbezoek is voor Boer niet aan de orde. ,,Ik ben daar nog nooit geweest en heb daar ook nooit behoefte toe gevoeld.”

Politiek interesseert de Hardinxvelder. „Als ik bijvoorbeeld tijdens gesprekken hoor dat SGP-leider Van der Staaij in het tv-programma De Wereld Draait Door zit om te spreken over zijn campagne tegen overspelwebsites, dan wil ik dat programma wel zien. Soms volg ik via internet live belangrijke politieke debatten in de Tweede Kamer.”

Via internet speurt Boer zo nu en dan naar filmpjes op zijn „vakgebied.” „Ik werk als vrijwilliger bij de brandweer. Als we bijvoorbeeld een grote brand hebben geblust, zoek ik vaak op YouTube even naar beelden van de brand.”

Boer is vader van drie jonge kinderen, van wie de oudste bijna vijf jaar is. Een vierde kind is op komst. „De kinderen bekijken soms Nijntje-filmpjes via internet. Mijn vrouw en ik zijn ons er wel van bewust dat we moeten oppassen dat we toestaan dat onze kinderen tv-programma’s bekijken. Dat gevaar bestaat.

We hopen dat we in de toekomst kunnen voorkomen dat onze kinderen veel van hun tijd gebruiken om bijvoorbeeld games te spelen of films te kijken.”

„Als er veel wordt gevloekt, haak ik af”

Feike Geusebroek (27) uit Den Hoorn, bij Delft, kijkt geregeld via internet tv-series, films en amusementsprogramma’s. „Ter ontspanning na een drukke dag.”

In het ouderlijk huis van Geusebroek was tv. „Je hoort in reformatorische kring dat je niet de baas kunt zijn over de knop. Maar wij keken thuis tv op een bewuste wijze. Als je het argument van de knop consequent wilt uitdragen, zou je ook internet moeten verbieden.”

Geusebroek, die op openbare basisscholen godsdienstles geeft, houdt van detective-series. „Een politieserie als Falco van de KRO-NCRV geeft mij inzicht in de werkwijze van de recherche. Zondag las ik een misdaadboek van de reformatorische auteur Sjoerd Veenman. Dan maak ik als het ware ook een film in mijn hoofd.”

Dat in tv-series moorden worden nagespeeld, is voor de hersteld hervormde Geusebroek niet per se een bezwaar. „In de wereld om ons heen is dat realiteit. Wel vind ik dat het oplossen van een misdrijf in een serie centraal moet staan. Ik heb er moeite mee als er veel mensen worden neergeschoten of een vrouw als lustobject wordt neergezet.”

Ook voor quizprogramma’s en uitzendingen waarin „mensen met elkaar strijden”, is Geusebroek, die binnenkort trouwt, te porren. „Neem een BNN-programma als Jan versus Geraldine. Die twee moeten opdrachten uitvoeren. Ze gaan op safari in Afrika; de gids vertelt over wilde dieren. Dat vond ik heel leerzaam. Jan en Geraldine moeten hun kennis doorgeven aan toeristen.”

Een serie als Goede Tijden Slechte Tijden wil hij „absoluut niet” volgen. „Daar worden alle geboden van God overtreden; die overtredingen worden verheerlijkt.”

Als Geusebroek amusement bekijkt, voelt hij zich meer dan eens ongemakkelijk. „Bijvoorbeeld als er veel wordt gevloekt. Dan kap ik een programma weleens af.”

Van de nieuwe refo’s gaat 27 procent weleens naar bioscoop

Van de nieuwe refogeneratie bekijkt anno 2016 zo’n driekwart tv-programma’s. Dat blijkt uit het RD-onderzoek onder zo’n 1100 orthodox-christelijke jongvolwasssenen.

Tv-kijken in refokring neemt toe. Uit een onderzoek van deze krant in 2011 onder 760 RD-lezers bleek dat destijds twee derde van de geënquêteerden tv-keek, via internet of een tv-toestel.

Volgens het huidige RD-onderzoek kijkt 60 procent van de nieuwe refogeneratie tv-programma’s via internet. Nog eens 15 procent gebruikt het tv-toestel zelf. Van de kijkers kruipt 18 procent dagelijks achter het scherm, 28 procent meermalen per week, 27 procent wekelijks. Tal van deelnemers melden verder dat ze een enkele keer per maand kijken.

Populair zijn vooral actualiteitenprogramma’s. Van de jongvolwassen refo’s die tv-programma’s bekijken, geeft 82 procent aan programma’s zoals het NOS Journaal te volgen. Voor informatieve programma’s als Kassa of De rijdende rechter gaat 49 procent zitten, voor films en series 38 procent, voor natuuruitzendingen 33 procent, voor amusementsprogramma’s zoals Boer zoekt vrouw 27 procent.

Heel Holland Bakt

De geënquêteerden sommen een keur aan programma’s op: Pauw (praatprogramma over actualiteit), Heel Holland Bakt, Wie is de Mol (spel waarbij de kandidaten moeten samenwerken om geld voor een pot te verdienen en waarbij iemand het spel saboteert), Andere Tijden (geschiedenis), Blauw Bloed (koningshuizen), Nederland Zingt, Opsporing Verzocht, Adieu God (EO-programma over mensen die braken met het geloof), Expeditie Robinson (realitysoap waarin mensen proberen te overleven op een onbewoond eiland), Floortje naar het einde van de wereld (reizen), Blik op de Weg (mensen die zich misdragen in het verkeer) en Hollands Beste Bloemstylist. Een christelijke gereformeerde, ongehuwde man die tv bezit, kijkt ook dvd’s: „Met favoriete jeugdseries, zoals ”Het kleine huis op de prairie”. Een vrouw (PKN): „Geen GTST! Wel Dokter Tinus.” Met GTST wordt de soapserie Goede Tijden Slechte Tijden bedoeld, Dokter Tinus gaat over een plattelandsdokter.

Van de jongvolwassen refo’s gaat 27 procent weleens naar een bioscoop; in veel gevallen één of twee keer per jaar. Bioscoopbezoek is meer geaccepteerd dan 35 jaar geleden (zie grafiek). Van de nieuwe refogeneratie is 17 procent geabonneerd op een streamingsdienst als Netflix, waarmee je via internet films kunt kijken op een zelfgekozen tijdstip.

„We verwereldlijken, we verharden ons”

Grote zorgen maken ze zich. Laurens van der Tang en Sjaak Jacobse, mediakenners uit reformatorische kring, stellen dat het kijkgedrag van menige orthodox-christelijke jongvolwassene funeste gevolgen heeft. „We verharden ons.”

Wij lezen toch geen andere Bijbel dan de generaties voor ons, op wiens schouders wij staan?” klinkt de vertwijfelde vraag van Laurens van der Tang (50), ict-deskundige en ouderling van de gereformeerde gemeente in Nederland in Rhenen. „In 2000 jaar christendom heeft generatie na generatie steeds hetzelfde antwoord gegeven op vragen over de toelaatbaarheid van schouwburg en toneel. Dat luidde altijd: „Daar kunnen we op Bijbelse gronden niet achter staan.” Dat was al zo in de tijd van de eerste christenen. Christenen die schouwspelen bezochten, konden niet gedoopt worden. Hoe kan het toch dat nu zo veel mensen in reformatorische kring speelfilms en amusementsprogramma’s bekijken? Ik maak me daar grote zorgen over.”

Driekwart van de jongvolwassen refo’s bekijkt tv-programma’s. Van hen stemt 38 procent af op films en series en 27 procent op amusement. Van der Tang: „Het is heel verontrustend dat zo velen uit onze gezindte met grote regelmaat programma’s bekijken die doordrenkt zijn van seculiere en zondige levensopvattingen. Het zorgt ervoor dat we zonden gewoner gaan vinden en die zelf makkelijker bedrijven. We verwereldlijken. We bedroeven er Gods Geest mee. We verharden ons.”

Drempel laag

Van der Tang, vader van negen kinderen van 9 tot 26 jaar, is „helaas niet verrast” door de cijfers. „Ik houd lezingen over mediagebruik. Onlangs vroeg ik eersteklassers op het Van Lodenstein College of ze speelfilms bekeken: de meeste vingers gingen de lucht in. Het kijken naar allerlei programma’s heeft een hoge vlucht genomen, onder jong en oud.”

Voor de nieuwe refogeneratie is het „moeilijker dan voor eerdere generaties” om bij allerlei amusement weg te blijven, signaleert Van der Tang, die betrokken is bij Yona, een christelijke organisatie die verantwoord internetgebruik wil bevorderen. „Ook door internet is de drempel om amusementsprogramma’s te bekijken laag. De aantrekkingskracht van dergelijke uitzendingen is enorm. Onze zondige harten hunkeren ernaar. Maar we kunnen ons niet ongestraft in de zonden dompelen. De Bijbel is helder en zegt: „Geliefden, ik vermaan u als inwoners en vreemdelingen, dat gij u onthoudt van de vleselijke begeerlijkheden, welke krijg voeren tegen de ziel.”

Ondanks zijn zorgen ziet hij ook tekenen van hoop. „Ik merk dat sommige jonge ouders bewuster nadenken over de gevaren van media dan de voorgaande generatie. In onze regio is bijvoorbeeld een oudercollectief ontstaan. Ouders spreken onder meer af dat ze hun schoolgaande kinderen niet zomaar een smartphone meegeven.”

Verschuiving

Ook Sjaak Jacobse (38), lid van de kenniskring van het lectoraat nieuwe media van Driestar educatief, noemt het veranderde kijkgedrag in reformatorische kring zorgelijk. „Een generatie jonge opvoeders is van huis uit gewend dat tv-gebruik stelselmatig werd afgewezen. Nu gebruiken die jonge opvoeders zelf volop allerlei media. De vraag is hoe ze dat doen en of ze hun kinderen mediabewust kunnen opvoeden.”

Een opvallende uitkomst van het RD-onderzoek vindt hij dat 17 procent een abonnement heeft op een streamingsdienst zoals Netflix, waarbij je via internet films kunt bekijken. „De ontwikkelingen in de reformatorische wereld gaan snel. Via een streamingsdienst is allerlei informatie te krijgen, maar mensen blijken vooral amusement te kijken.”

Het is van belang om met elkaar in gesprek te gaan, benadrukt Jacobse, jeugdwerkadviseur bij de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten (JBGG) en vader van drie kinderen. „We moeten beargumenteerd uitleggen waarom in bepaalde programma’s de moraal onchristelijk is.”

Moedig

Zelf bekeek en besprak hij met jongeren programma’s als The Voice of Holland (talentenjacht) en Boer zoekt vrouw. „Sommigen denken dat Boer zoekt vrouw acceptabel is, omdat er niet veel vloeken en seks in voorkomen. Maar in zo’n programma draait het in wezen om de vraag: hoe word ik gelukkig? Christelijke waarden als trouw en elkaar dienen sneeuwen onder.”

Jacobse wil niet alle programma’s over één kam scheren. „Zelf luister ik nogal eens naar onderzoeksprogramma Argos op Radio 1. Zo’n uitzending scherpt me op. Media zijn ook op een positieve manier te gebruiken. Ik vond het moedig hoe pas in een tv-documentaire oud-leerlingen van het reformatorische Wartburg College over hun geloof spraken. ”

&gt;&gt; rd.nl/denieuwerefo

serie De nieuwe refo

Dit is het vierde deel in een serie naar aanleiding van het RD-onderzoek over jongvolwassenen uit orthodox-christelijke kring. Vandaag: mediagebruik. In Puntkomma maandag deel 5: de nieuwe refo en politiek.

RD-serie (4): De nieuwe refo en mediagebruik

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?