Oorlogsdiorama in zand moet het nog zonder publiek doen

Deze voor de Verenigde Staten bloedige start van de Tweede Wereldoorlog wordt in een imposant zanddiorama van 11 meter lang en bijna 5 meter hoog vastgelegd.

Het is een van de indrukwekkendste bouwwerken van het Veluws Zandsculpturenfestijn in Garderen. Volgende week donderdag zou het geopend worden, een week eerder dan in andere jaren. Inmiddels is duidelijk dat alle vergunningsplichtige evenementen tot 1 juni hun deuren gesloten moeten houden.

„We doen het daarom maar rustig aan nu”, vertelt eigenaar Adri van Ee van het jaarlijks terugkerende zandevenement teleurgesteld. En dat is dubbel jammer, want het thema dit jaar is de herdenking van de Bevrijding, nu 75 jaar geleden. Hoewel, bevrijding... Minstens zo veel aandacht is er voor belangrijke veldslagen van de Tweede Wereldoorlog, zoals Pearl Harbor, D-day en de Slag om Arnhem.

Zandkunstenaars

De twintig internationale zandkunstenaars hebben ook dit jaar meesterstukken afgeleverd. Het verdriet en de berusting staan op de gezichten van bevrijde concentratiekampbewoners te lezen. Hun lichamen uitgemergeld, half bedekt door tot vodden versleten kleding.

De aanval op de stranden van Normandië wordt met oog voor detail en vanuit diverse perspectieven uitgebeeld. Dan de verbeten gevechten rond de Rijnbrug bij Arnhem. En aan de andere zijde van de enorme berg zand het topstuk van de Friese kunstenaar Jeroen Advocaat, de aanval van de Japanners op Pearl Harbor.

Cockpit

Vanuit de lucht kijkt de bezoeker op de haven van het eiland, terwijl Japanse gevechtsvliegtuigen een ware slachting aanrichten. Het slagschip de USS Arizona, waarvan 1177 opvarenden om het leven kwamen, maakt de meeste indruk. Aan elk detail is gedacht. Vrijwel datzelfde geldt voor de befaamde Zero’s die hun aanval inzetten, met aan de rechterzijde een close-up van een cockpit met gevechtspiloot.

„Hier is een maand aan gewerkt”, legt Advocaat uit, terwijl hij bezig is met de afronding van zijn diorama. „Het lastigst was de compositie, omdat ik net als een soort printer bovenaan ben begonnen en van links naar rechts heb gewerkt. Iedere dag heb ik foto’s gemaakt en ’s avonds op mijn pc gecontroleerd of alles wel klopte. Je kijkt nu van bovenaf op de haven. Het is alsof je deel uitmaakt van de agressor.”

Uitgesteld

Maar voordat het publiek hiervan kan genieten, zijn we minstens een paar maanden verder. „Zelfs 1 juni is nog niet zeker”, vermoedt Van Ee. „Het kan dat de opening straks opnieuw moet worden uitgesteld. We gaan in een rustig tempo door met de voorbereidingen. Dan zijn we straks het eerste evenement dat bezocht kan worden.”

De investering in de zandsculpturen is zo hoog dat de Veluwse ondernemer overweegt in de winterperiode gewoon open te blijven en ook volgend jaar de diorama’s te laten staan. „De nationale viering van 75 jaar bevrijding wordt een jaar uitgesteld. Daar kunnen wij dan ook van profiteren.”

Met nog acht van de in oorspronkelijke twintig bouwers kan Van Ee rustig doorwerken. „En mocht de nood aan de man komen, dan kan ik nog wat Nederlandse zandkunstenaars laten komen. Die zitten nu werkloos thuis.”

Halsoverkop

„De meeste buitenlanders zijn vertrokken. Sommige zelfs halsoverkop. Ze waren zo bang dat de grenzen gesloten zouden worden, dat ze hun boeltje er bij neer hebben gegooid en direct op het vliegtuig zijn gestapt.”

Oorlogsdiorama in zand moet het nog zonder publiek doen

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?