Middeleeuwse resten bij Uddel te bekijken

Het middeleeuwse dorp werd in april ontdekt bij bodemonderzoek voor een nieuwe wijk in Uddel, Aardhuus, waar ruim honderd woningen worden gebouwd. De sporen van boerderijen en vele bijgebouwtjes, zogenaamde hutkommen, stammen uit de achtste en de negende eeuw na Christus, zegt projectleider Sander Diependaal van Econsultancy uit Doetinchem. „Dat is ook de tijd waarin de ringwalburg Hunneschans aan het Uddelermeer is gebouwd.”

„Voor een archeoloog is dit een bijzondere vondst”, vertelt Diependaal enthousiast. „Slechts twee keer eerder is op de Veluwe een dergelijke oude nederzetting aangetroffen, bij Kootwijk en bij Hoog Buurlo, twee dorpen uit dezelfde periode.”

IJzerindustrie

De nederzetting bij Uddel kan waarschijnlijk in verband worden gebracht met de grootschalige middeleeuwse ijzerindustrie, waarvoor in de achtste en de negende eeuw op de Veluwe duizenden kilo’s ijzer zijn gewonnen. Het ijzererts werd opgegraven in de vorm van zogeheten klapperstenen of ijzeroer: ruwe klonten ijzer in de grond.

Diependaal: „De sporen van boerderijen duiden erop dat landbouw voor de bewoners een belangrijke bron van bestaan was, zoals voor de meeste mensen in die tijd. Maar het viel ons in het vooronderzoek al op dat er heel veel hutkommen op de erven hebben gestaan.”

Hutkommen zijn kleine schuurtjes waarvan de vloer een stuk in de grond gegraven is. „Die zijn gebruikelijk op erven uit die tijd, maar het waren er wel uitzonderlijk veel voor een gewone boerennederzetting. Uit andere opgravingen weten we dat er waarschijnlijk allerlei ambachten in werden uitgeoefend.”

Hamerslag

Inmiddels zijn twee mogelijke smederijen getraceerd. „We vonden er onder meer hamerslag, stukjes ijzer die wegspringen bij het hameren op ijzer. Als er nog vier, vijf van die hutkommen uit dezelfde periode smederijen blijken te zijn geweest, kunnen we concluderen dat er in het dorp niet alleen voor de lokale behoefte ijzer werd bewerkt, maar ook voor de handel in ijzerproducten waarin de Hunneschans mogelijk een belangrijke schakel was”, zegt Diependaal.

De afgelopen twee weken zijn zo’n twintig huisplattegronden, bodemsporen die samen de contouren van een gebouw vormen, en tachtig hutkommen aangetroffen. „Daar komen zeker nog een twintig huisplattegronden en een behoorlijk aantal hutkommen bij”, verwacht de projectleider.

Verder is 75 meter van een palissade, een omheining van palen, teruggevonden en behoorlijk wat aardewerk opgediept. „Gebruiksaardewerk uit de achtste en de negende eeuw, ook Duits importaardewerk. Het dorp had dus een handelsrelatie met andere streken.” De aangetroffen sporen worden uitgebreid gedocumenteerd, de gevonden voorwerpen worden opgeslagen in het provinciaal archeologisch depot in Nijmegen.

Vennetje

Opvallend is dat de onderzoekers nog niet op waterputten zijn gestuit. „Die waren er ongetwijfeld, mogelijk betrokken de bewoners ook water van een vennetje in de buurt”, aldus Diependaal. „We kunnen echter alleen onderzoek doen op het woningbouwterrein. Waarschijnlijk leggen we daarmee slechts de rand van de middeleeuwse nederzetting bloot. De rest van het dorp bevindt zich onder de aangrenzende weilanden, maisvelden en bospercelen. Archeologen en de overheid zijn het erover eens dat de bodem de beste garantie is voor een goede conservering van archeologische resten, dus graven we niet verder.”

Schenkingsakte

In een schenkingsakte uit de regeerperiode van Karel de Grote wordt melding gemaakt van de nederzetting die nu naar alle waarschijnlijkheid is ontdekt. In deze akte staat dat Walther en Richtlint een hoeve met een gebouw „in de villa of mark Uttiloch” aan de abdij van Lauresham in Duitsland schenken. Walther en zijn vermoedelijke echtgenote Richtlint waren eind achtste eeuw de bezitters van de grond van Uddel.

Middeleeuwse resten bij Uddel te bekijken

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?