Historicus: Market Garden was blunder geallieerden

Beevor is niet de eerste de beste. Van zijn eerdere oorlogsboeken gingen wereldwijd miljoenen exemplaren over de toonbank. De achterliggende jaren liet hij een onderzoeksteam in Engelse, Nederlandse, Amerikaanse, Poolse en Duitse archieven speuren naar verslagen, brieven en dagboeken over Market Garden, de operatie waarmee de geallieerden in september 1944 de bevrijding van Nederland en de doorbraak naar Duitsland probeerden te forceren. Ze rukten op tot voorbij Nijmegen, maar Arnhem bleek een brug te ver.

Die laatste constatering werd de titel van het standaardwerk van de Iers-Amerikaanse historicus Cornelius Ryan: ”A Bridge too Far”. Beevor gebruikte Ryans archief, maar zegt ook veel materiaal gevonden te hebben dat Ryan niet onder ogen heeft gehad. Dat levert een beeld van het militaire offensief op dat nog ontluisterender is dan het al was.

Veel was al bekend. Dat de Britse veldmaarschalk Montgomery een ijdele man was die te veel gewaagd heeft, bijvoorbeeld, en dat andere geallieerde bevelhebbers daar van meet af aan twijfels bij hadden. Dat informatie uit bezet gebied werd genegeerd. Dat de aanvoerlijnen te lang waren. Dat de parachutisten te ver van de Arnhemse brug zijn gedropt. Dat de Poolse troepen ten onrechte de schuld in de schoenen geschoven kregen. Dat het verhaal dat Jan van Hoof de springlading onder de Waalbrug verwijderde mogelijk een mythe is.

Volgens Beevor is Van Hoofs heldendaad zelfs zeer onwaarschijnlijk: de Nijmeegse student kwam om het leven toen de brug nog in handen van de Duitsers was en heeft zijn heldendaad ook niet zelf aan de geallieerden gemeld.

Wat belangrijker is: volgens Beevor is het de vraag of de Britse generaal Horrocks wel in staat was leiding te geven aan de grondtroepen: hij werd door een verwonding voortdurend geteisterd door hevige pijn.

Stellig is de auteur als hij de gevolgen van Market Garden beschrijft: de Duitsers kregen door hun succes het vertrouwen dat ze het tij nog konden keren –ze ontketenden in december zelfs nog een Ardennenoffensief– en traden in bezet gebied meedogenloos op, met de dood van duizenden verzetsmensen tot gevolg. Het is echter een niet te beantwoorden vraag hoe de Duitsers gehandeld zouden hebben als het offensief níét had plaatsgehad: minder meedogenloos?

Ook de Hongerwinter is volgens de historicus een belangrijk gevolg van de mislukte militaire operatie: de nazi’s namen met uithongering wraak op de bevolking die de bevrijders had geholpen. Het stilleggen van de voedseltransporten naar het westen was echter eerder een gevolg van de spoorwegstaking die door de regering in ballingschap vanuit Londen was uitgeroepen.

Historicus: Market Garden was blunder geallieerden

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?