Hemd open, zodat dat goud goed opvalt

Dr. Rien van den Broek schrijft in zijn boek ”Boeren, burgers en buitenlui spreekwoordelijk geportretteerd” dat deze hebbelijkheid op Walcheren de uitdrukking ”Borst bloot van Aeremuu” deed ontstaan, een zegswijze waarmee op wat schampere toon opschepperig gedrag werd getypeerd.

Garnalen

Oud-visser Lieven Kusse (70) uit Arnemuiden (Aeremuu in het Zeeuws) weet van het bestaan van de uitdrukking, maar bestrijdt dat deze verwijst naar pochen. „In de jaren 20 van de vorige eeuw leurde Arnemuidenaar Lieven van Belzen met garnalen, die hier ”gornet” worden genoemd. Hij riep dan heel luid: „Hornaet, hornaet”, op zo’n manier dat het klonk als ”borst bloot””, vertelt Kusse. „Er is zelfs een liedje over hem gemaakt: „Borst bloot van Arnemuiden, die hoorde de klokken luiden, en riep elke keer: Ik heb garnalen, meneer.” Dat werd gezongen op bruiloften, en wij zingen het nu nog weleens in de familie. Van Belzen was een oom van mijn vader. Iedereen in Arnemuiden kende hem als Pent. Hij had zo’n tien kinderen en is in de jaren 60 van de vorige eeuw overleden.”

Visleurder

Op de website van de Historische Vereniging Arnemuiden staat een enigszins afwijkend verhaal. Kees de Ridder, informatiebeheerder bij het Zeeuws Archief in Middelburg en secretaris van de historische vereniging, vond een op de site van zijn vereniging een mooi portret van Lieven van Belzen met zijn vrouw Maria Marijs. „Het echtpaar huwde op 3 juni 1899 te Arnemuiden. Lieven was van beroep visser/visleurder”, zo vertelt hij.

„Lieven werd ook wel Bosbloot/borstbloot van Erremuje genoemd. Eenmaal per week ventte hij garnalen uit in de zogenaamde koekestad Middelburg. Hij liep daar door de straten en riep met een wat zangerige stem: „Hornaet.”

Leerlingen van een uloschool maakten daar ”Borstbloot” van en daar is later een soort tophit door ontstaan, die gaat als volgt: Borstbloot van Erremuue, die liet er de klokken luue, hij liep door de straat en riep horrenaat, ’t is Borstbloot van Erremuue.”

De Ridder: „Ik vraag me af of er nog veel meer te vinden is over dit onderwerp.”

Ook voorzitter Leen Schouls (63) van het oudheidkundig museum in de Langstraat in Arnemuiden herinnert zich de uitdrukking nog. „Ik kom zelf uit Zierikzee”, aldus de gepensioneerde politie-inspecteur, „en mijn vader zei weleens „borst bloot van Aeremuu” tegen mij toen ik nog een jongetje was. Ik heb nooit begrepen wat hij ermee bedoelde. Ik was een jaar of 6, maar hij zei het zó dat je wel begreep dat het grappig bedoeld was.”

Dr. Rien van den Broek zelf zegt desgevraagd dat hij de uitdrukking aantrof in het boek ”Dialect op Walcheren” uit 1987 van E. J. van den Broecke-de Man en A. Francke. De schrijver van ”Boeren, burgers en buitenlui spreekwoordelijk geportretteerd” sprak niet persoonlijk met Zeeuwen die de zegswijze nog kennen. „Ik heb begrepen dat vooral Vlissingers in het begin van de 20e eeuw de uitdrukking bezigden. Ze vonden dat rijke Arnemuidense vissers zich opschepperig gedroegen door met hun hemd open over straat te gaan. Ze noemden dat gedrag ”Borst bloot van Aeremuu”. Het calvinistische Walcheren van weleer stelde dit niet op prijs; met je rijkdom pralen, dat deed je niet.”

Grôôs

De zegswijze klinkt echter ook gemeentearchivaris Ad Tramper van de gemeente Vlissingen niet bekend in de oren. Tramper kan zich niettemin voorstellen dat vermogende vissers vroeger niet schroomden om hun gouden kettingen te laten zien.

De archivaris trekt de pronkzucht wat breder. „In vissersplaatsen zijn de inwoners over het algemeen toch al ”grôôs”, zoals ze op Zuid-Beveland zeggen, een trots die zich vertaalt in de neiging enigszins op te vallen. Jij reed naar school op je brommer van het merk Zündapp, maar die jongen uit Arnemuiden of Yerseke had zíjn Zündapp voorzien van een duur motorblok, waardoor hij toch net iets harder ging dan jij.”

----

zomerserie Platgezegd

Dit is het zevende deel in een serie over spreekwoorden waarin een plaats op de korrel wordt genomen.

Hemd open, zodat dat goud goed opvalt

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?