Er moeten bellen gaan rinkelen als 4-jarige veel weet over seksualiteit

„Als een 4-jarig kind helemaal geen blauwe plekken heeft, zou ik me eerder zorgen gaan maken. Want spelend botst het tegen van alles aan”, zegt Vrolijk donderdagmorgen. Ze wil duidelijk maken dat het nog best lastig is om vast te stellen of een kind seksueel is misbruikt. Vrolijk promoveerde vorig jaar aan het Amsterdam UMC, locatie AMC op thematiek rond het herkennen van signalen van kinderen over seksueel misbruik.

:::inline_article 1:::

Zonder meer schaart ze zich achter de hartenkreet donderdag van Herman Bolhaar, Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Die stelt in een rapportage vast dat kindermisbruik vaak verborgen blijft. „Seksueel geweld signaleren is ook voor professionals ontzettend moeilijk. Kinderen praten er zelf niet makkelijk over”, zegt hij.

Om het taboe rond kindermisbruik te doorbreken is het zaak dat artsen en ouders zorgvuldig letten op signalen van kinderen, geeft Vrolijk aan, die een opleiding volgt tot kinder- en jeugdpsychiater en werkzaam is bij het Leids Universitair Medisch Centrum. „Als een jongetje van 4 jaar een paar woorden roept die je kunt scharen onder schuttingtaal, hoeft dat geen signaal te zijn dat zo’n kind wordt misbruikt. Want zo’n jongetje hoort die woorden op het schoolplein. Het wordt een ander verhaal als zo’n joch vrij gedetailleerd kan vertellen wat die straattaal inhoudt. Dan moeten er bij volwassenen bellen gaan rinkelen. Hoe kan zo’n kind daar zo uitvoerig over vertellen? Er moet meer onderzoek worden gedaan naar wat adequate seksuele kennis is en wanneer het een signaal kan zijn van misbruik.”

Zedenrechecheurs zijn getraind in het ontdekken van seksueel misbruik bij kinderen, maar voor ouders en artsen valt er nog een wereld te winnen, stelt Vrolijk. „Verhalen van kinderen over mogelijk misbruik zijn heel belangrijk. Het is belangrijk dat artsen en ouders onbevangen naar zo’n verhaal luisteren. Dus ze moeten vooral geen sturende vragen stellen, dan kan het al snel misgaan. Kinderen zijn namelijk geneigd om in het verhaal van een volwassene mee te gaan.

Stel dat een kind naar zijn geslachtsdeel wijst. De volwassene moet dan niet al te snel zeggen: Heeft iemand daar aan gezeten? Het gevaar is groot dat zo’n kind bevestigend antwoordt, en dat dat antwoord in strijd is met de feiten. Essentieel is om het kind zelf zijn verhaal te laten doen. Dat levert de meest betrouwbare informatie op.”

Om seksueel misbruik bij kinderen een halt toe te roepen, is het van groot belang ook de kleintjes al spelenderwijs seksuele voorlichting te bieden, benadrukt Vrolijk. „Natuurlijk moet die voorlichting passen bij iemands leeftijd. Maar je kunt een kind van vier jaar gerust al meegeven dat zijn of haar lichaam van hem of haar is. En dat anderen daar niet zomaar aan mogen zitten.”

„ Ooit bracht tv-kinderprogramma Het Klokhuis een mooie serie over kindermishandeling. Maar jammer was dat het thema seksueel misbruik niet aan bod kwam.”

Vrolijk herkent zich in de kritiek van de rapporteur dat overheidsacties tegen seksueel geweld tegen kinderen te wensen over laten. Er is volgens Bolhaar te weinig samenhang en coördinatie in die aanpak. Vrolijk: „We zijn in Nederland op de goede weg, maar het kan een stuk beter. Voor huisartsen is vaak onduidelijk naar welke instantie ze een misbruikt kind moeten doorverwijzen. Elk ziekenhuis gaat op zijn eigen manier om met signalen van seksueel misbruik tegen kinderen. Al hebben we dit al geprobeerd te verbeteren door een landelijke richtlijn voor kinderartsen over de diagnostiek naar seksueel misbruik.”

„Te weinig aandacht voor misbruik kind”

De overheid blijft in gebreke als het gaat om een stevige aanpak van seksueel misbruik van kinderen. Die kritiek uit de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen donderdag in een rapport. Enkele pijnpunten dan wel aanbevelingen uit de mond van de rapporteur, Herman Bolhaar:

De aanpak van seksueel geweld tegen kinderen ligt grotendeels op het bordje van gemeenten. Bijvoorbeeld als onderdeel van het programma Geweld Hoort Nergens Thuis. De helft van de regio’s meldt echter nog niks met dit onderwerp te doen. Gemeenten moeten zorgen voor een gecoördineerde aanpak.

Er is geen goed zicht op slachtofferschap van seksueel misbruik onder kinderen jonger dan twaalf jaar. Daar moet onderzoek naar komen.

Een deel van de jeugdige slachtoffers kampt met meerdere problemen. De Raad voor de Kinderbescherming verzocht dan ook vaak om een kinderbeschermingsmaatregel. Het is zorgelijk dat in 15 procent van de gevallen waarin de maatregel werd opgelegd, hulp niet (tijdig) op gang kwam. Soms volgen er meerdere hulptrajecten in korte tijd. De vraag is of dat wel effectief is.

Er moeten bellen gaan rinkelen als 4-jarige veel weet over seksualiteit

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?