Auto’s zijn er nauwelijks te bekennen op de doorgaande weg van Winsum naar Lauwersoog. Opeens duiken er twee tanks in het naastgelegen grasland op. Straaljagers maken hoog in de lucht hun reputatie als herriemakers meer dan waar. Ook in de noordelijke provincies is stilte betrekkelijk.

”Klein Bosnië”. Zo noemen Texelaars de vijf huizen onder de Eierlandse vuurtoren op Texel vanwege de vele ruzie’s tussen de bewoners. Die spanningen waren er in 1958 al toen Jacob Postma hoofdlichtwachter was. Maar ook nu er geen vuurtorenwachters meer in de huizen wonen, is er nog geen vrede onder de vuurtoren.

1944 moest het jaar van een invasie op de westkust van Europa worden. Waar, dat wisten alleen de geallieerden. Hitler vond het niet ondenkbaar dat het gebied tussen Hoek van Holland en Den Haag doelwit zou zijn. De gevolgen van die gedachte zijn nog steeds zichtbaar.

Grote en kleine zeeschepen kiezen er bij de Maasmond het ruime sop van de Noordzee. Het is ook de plaats waar toeristen het strand opzoeken en waar wandelaars op de pier wind en water trotseren. Hoek van Holland, deelgemeente van Rotterdam en daarom ook wel aangeduid als Rotterdam aan Zee.

Wie een tocht maakt langs de grens van Nederland eindigt in de natte grond van het Zwin, het Nederlands-Belgische water in het puntje van Zeeuws-Vlaanderen. Het gebied rond het stadje Retranchement is getekend door eeuwenlange strijd.

Vier gemeenten hebben het voor het zeggen in Putte, een plaatsje vlak bij Woensdrecht. Eén Nederlandse en drie Belgische. De oorzaak? Landsverdeling bij het einde van de Tachtigjarige Oorlog, de Vrede van Munster in 1648. Daarbij lag het plaatsje precies op het snijvlak. Verhuizen van de ene naar de andere kant van de straat is daarmee vandaag de dag niet eenvoudig. Al heeft het ook voordelen: de nabijgelegen Kalmthoutse Heide dankt zijn bestaan er min of meer aan.

Een Brabants dorp met een Limburgs dialect, een Belgische buurgemeente en een Duits-Nederlandse legerplaats. Budel -gelegen tussen Eindhoven en Weert- staat graag open voor allerlei culturen. „We zijn een gastvrij volk.”

Wat zijn de provincies buiten de Randstad soms nog landelijk. De kronkelweggetjes, die in Utrecht vrijwel verdwenen zijn, fungeren in het Limburgse nog als relevante verkeersaders tussen dorpjes zoals Soerendonck en Budel.

Fraaie vakwerkhuizen, weidse vergezichten en heuvelachtige landweggetjes met pittige haarspeldbochten. Vaals en omgeving doen haast on-Nederlands aan. „In Cito-toetsen moet iets staan over de omgang met Turken en Marokkanen? Die zijn hier niet.”

Waar stopt Nederland en begint Duitsland? Rond de Duivelsberg, oostelijk van Nijmegen, is het soms nauwelijks te zien. Eén ding is zeker: de berg zelf hoort bij Nederland. Om precies te zijn sinds 56 jaar, als compensatie voor het oorlogsleed.