Iedereen weet van het briefje ”wij zijn bedelaars”, maar er zijn meer belangwekkende zaken over Luthers overlijden te melden.

De volgelingen van de Reformatie noemden zichzelf niet lutheraan of calvinist, niet protestant of gereformeerd, maar evangelisch. Zij hadden het Evangelie ontdekt en geloofd, en daarop mochten ze worden aangesproken. Wat Luther bedoelde met het Evangelie blijkt uit een van zijn preken over Johannes 3:16: „Zo lief heeft God de wereld gehad…” Laat ik de preek samenvatten.

Kort voor zijn dood, in 1545, vertelde Luther over de grote doorbraak in zijn leven. Voorafgaande aan die doorbraak leefde hij als vrome monnik, maar haatte hij God, Die immers de zondaar onophoudelijk zou kwellen.

Generaties kinderen hebben geleerd dat er verschil is tussen Luther en Calvijn. Luther stelde de vraag: „Hoe krijg ik een genadig God?” Maar Calvijn stelde de vraag: „Hoe komt God aan zijn eer?”

Luther wist wat lijden is. Vaak deed zijn lichaam pijn, en ook psychisch had hij het zwaar. Regelmatig was hij somber, neerslachtig, depressief. Maar hij streed daartegen en greep zich vast aan Gods beloften.

Luthers geschriften in de Weimarer Ausgabe omvatten 121 dikke delen. Dat is een boekenkast vol. Je zou denken: als iemand 80.000 bladzijden nodig heeft, moet zijn boodschap wel ingewikkeld zijn. Maar toch is Luthers boodschap eenvoudig. Hij speelde (zei hijzelf) voortdurend hetzelfde liedje op dezelfde snaar. Dat heeft hij zijn gehele leven volgehouden. Elke dag weer was hij blij en verrast over zijn eigen eenvoudige boodschap.

Heinrich Boehmer zei in 1917: er zijn evenveel Luthers als dat er Lutherbiografieën zijn. Daarin kon Boehmer weleens gelijk hebben gehad. De boeken over de reformator zijn onderling soms zo verschillend, dat je je afvraagt of ze wel over dezelfde man gaan.