John Knox was ver weg van het Europese continent
Schotland ligt ver weg van het vasteland van Europa. Het christendom kwam er later, en de Reformatie ging daar haar eigen weg. Vraag is of John Knox ook een andere traditie schiep.
Schotland ligt ver weg van het vasteland van Europa. Het christendom kwam er later, en de Reformatie ging daar haar eigen weg. Vraag is of John Knox ook een andere traditie schiep.
In de jaren 1556-1561 zagen vijf gereformeerde confessies het licht: de geloofsbelijdenis van Theodorus Beza uit 1556/57, de Franse geloofsbelijdenis (Confessio Gallicana) uit 1559, de Schotse geloofsbelijdenis (Confessio Scotica) uit 1560, de Nederlandse Geloofsbelijdenis (Confessio Belgica) uit 1561 en de Tweede Helvetische Confessie (Confessio Helvetica Posterior), eveneens uit 1561. In de in 2009 verschenen uitgave ”Confessies” (uitg. Groen i.s.m. Willem de Zwijgerstichting) onder redactie van prof. dr. M. te Velde zijn ze alle vijf opgenomen en van een uitvoerige inleiding voorzien.
Al in 1124, eeuwen voor de geboorte van John Knox, werd in Edinburgh de St. Gileskathedraal in gebruik genomen. Vandaag de dag drukt Knox een bescheiden stempel op wat wel wordt beschouwd als het belangrijkste kerkgebouw van Schotland.
Zingen van vrijwel onberijmde psalmen, zonder ook maar enig gezang, onder leiding van een voorzanger. Dat is het spoor waarop John Knox de kerk van Schotland voerde. Een klein aantal kerken houdt daaraan vast, hoewel steeds minder.
Hij ging de geschiedenis in als vrouwenhater: John Knox, die 500 jaar geleden werd geboren. Maar in feite kon hij maar met één vrouw niet overweg: Bloody Mary. De reden? Ze stond de Reformatie in
de weg, waar hij zich juist voor inzette.
De Schotse reformator John Knox drukt tot op de dag van vandaag zijn stempel op de kerkelijke kaart van Schotland. Een blik op de geografische kaart toont dat Knox, in een tijd dat reizen minder eenvoudig was dan nu, grote invloed had in de dichtstbevolkte gebieden van het land. Een overzicht van plaatsen waar Knox op cruciale momenten in zijn leven verbleef.
De Schotse reformator John Knox is waarschijnlijk nooit in de Nederlanden geweest. Al is dat niet helemaal met zekerheid te stellen: mogelijk verbleef hij korte tijd op doorreis van en naar Frankfurt en Genève in de Zuidelijke Nederlanden.
Voor veel Schotten heeft John Knox afgedaan. Een grootscheepse herdenking van de reformator zit er 500 jaar na diens geboorte niet in. Toch is de herinnering aan Knox in de Schotse hoofdstad Edinburgh nooit ver weg.
De eerste martelaar van de Schotse Reformatie was Patrick Hamilton. Op de brandstapel in St. Andrews liet hij, 24 jaar oud, op gruwelijke wijze het leven. Hamilton werd levend door een loopvuur van buskruit geroosterd. Staande te midden van hout en kolen beval hij zijn geest in de handen Gods. John Knox stond erbij.
Omdat ze zich al zo lang met John Knox bezighoudt, is zijn biografe prof. dr. Jane Dawson met hem vertrouwd geraakt. Maar aan sommige kanten van de onbuigzame reformator van Schotland zal ze nooit wennen.