Stop de rookgordijntactiek rond kernwapens

Oud-premier Ruud Lubbers bevestigde deze week wat tot nu toe als een slecht bewaard publiek geheim gold: er liggen kernwapens op de luchtmachtbasis Volkel (RD 10-6). Daarmee is Lubbers de eerste (oud-)bewindspersoon die openheid geeft over een onderwerp dat grossiert in rookgordijnen.

In een reactie op mondelinge vragen vanuit de Tweede Kamer hierover gaf minister Hennis van Defensie echter aan niet van plan te zijn van de gangbare lijn af te wijken; er worden geen mededelingen gedaan over kernwapens in Nederland. Lubbers deed zijn uitspraken „voor eigen rekening”, stelde zij.

Het is hoog tijd dat Nederland deze krampachtige houding laat varen, de rookgordijnen optrekt die al decennia lang om de kernwapens in Nederland heen hangen en doet wat het zou moeten doen. Dat betekent dat Nederland de kernwapens in Volkel zo snel mogelijk terug moet sturen naar de VS en zich sterk dient te maken voor de start van onderhandelingen om kernwapens te verbieden.

Nederlandse bewindspersonen voelen zich al decennia gebonden aan een vermeende afspraak met de NAVO om de aanwezigheid van kernwapens te bevestigen noch te ontkennen. Deze rookgordijntactiek, in politieke kringen de ”confirm nor deny policy” genaamd, wordt echter niet door alle NAVO-landen gehanteerd. In Duitsland bijvoorbeeld, waar ook Amerikaanse kernwapens zijn gestationeerd, wordt openlijk over de aanwezigheid van deze wapens gesproken. In het huidige Duitse coalitieakkoord wordt zelfs melding gemaakt van de noodzaak om de aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens op Duitse bodem te beëindigen.

Duitsland heeft voor zijn openheid geen straf van de NAVO gekregen en is nog steeds prominent lid van dit bondgenootschap. Geen enkele reden dus voor Nederland om in dit opzicht het braafste jongetje van de klas te willen zijn.

Nederland zit met negen andere landen in het zogenaamde Non-Proliferation and Disarmament Initiative (NPDI). Recent kwamen deze landen met een reeks aanbevelingen voor stappen naar wereldwijde nucleaire ontwapening. Een van deze aanbevelingen was dat kernwapenstaten meer openheid moeten geven over hun arsenalen. Een goed idee natuurlijk, ware het niet dat Nederland zelf van mening is deze openheid als ‘niet-kernwapenstaat’ niet te hoeven bieden. Hiermee trekt zij rookgordijn nummer twee op.

Een derde rookgordijn betreft de kosten die de Nederlandse belastingbetaler mag betalen voor de aanwezigheid van kernwapens in Nederland. De kosten voor de training van de F-16-piloten, de aanleg van infrastructuur, de beveiliging van de kernwapens in Volkel – al deze posten zijn nog steeds geheim. Minister Timmermans zou ook daar nu eindelijk openheid van zaken over moeten geven.

Wat géén geheim is, betreft het bedrag van 10 miljard dollar dat de VS hebben uitgetrokken voor het moderniseren van al hun B61-kernwapens gedurende de komende tien jaar, inclusief de bommen op Volkel. De Kamer heeft zich met de motie-Omtzigt c.s. tegen deze geplande modernisering gekeerd. Minister Timmermans zou nu het standpunt moeten innemen dat de Amerikaanse kernwapens die in Nederland liggen helemaal niet gemoderniseerd moeten worden maar juist ontmanteld. Dat bespaart de Amerikaanse belastingbetalers een mooi bedrag dat zij aan zinnige projecten kunnen besteden.

Zevenentachtig procent van de Nederlandse bevolking, zo blijkt uit opiniepeilingen, vindt dat Nederland afstand zou moeten doen van kernwapens. Wereldwijd pleiten inmiddels 146 landen voor een verbod op kernwapens. VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon riep in maart alle landen ter wereld ertoe op onderhandelingen te starten om te komen tot een kernwapenvrije wereld.

De Nederlandse regering zou op veel internationale steun kunnen rekenen als zij nu besluit over te gaan tot het verwijderen van de kernwapens van Volkel en op te roepen tot het beginnen van de onderhandelingen over dat voor de wereld zo cruciale verbod op kernwapens. Minister van Buitenlandse Zaken Timmermans zou zich niet alleen door de wereldgemeenschap, de Nederlandse bevolking en minister van staat Lubbers gesteund voelen, maar ook door de Tweede Kamer, die in december de motie-Omtzigt c.s. aannam. Hierin wordt het kabinet opgeroepen het verwijderen van tactische kernwapens uit heel Europa tot hoeksteen van het beleid te maken.

Minister Timmermans zou nu de vraag moeten beantwoorden hoe en vooral wanneer Nederland een einde wil maken aan de plaatsing van kernwapens in Nederland. Hij zou nu de Amerikaanse overheid moeten informeren over de wens en het voornemen de plaatsing van kernwapens in Nederland te beëindigen, en de Kamer moeten informeren over de voortgang van die besprekingen.

Lubbers heeft een mooie voorzet gegeven door openheid te bieden over de kernwapens op Volkel. Het is nu aan de regering om de bal over te pakken en deze richting het doel te brengen: alle kernwapens de wereld uit.

De auteur is campagneleider nucleaire ontwapening bij vredesorganisatie IKV Pax Christi.

Stop de rookgordijntactiek rond kernwapens

Opinie

RD.nl in uw mailbox?