Participatie: het is niet of, of, of, maar en, en, en

„De overheid denkt in oude structuren: dat zij alles moet regelen. Maar tegelijkertijd verwacht zij dat de samenleving verantwoordelijkheden neemt. Die spanning moet de overheid oplossen”, zei Kamerlid Schouten (ChristenUnie) vrijdag in Amersfoort tijdens een symposium van het Wetenschappelijk Instituut van de CU over de coöperatiemaatschappij: ”Overheid, markt en samenleving: wie is waarvoor verantwoordelijk?”

Als voorbeeld waar die spanning tot uitdrukking komt, noemde zij de energiecoöperaties. Daarin werken burgers met elkaar samen voor duurzame energieproductie. Omdat de Belastingdienst deze initiatieven zwaar belast, zijn ze nauwelijks rendabel te maken.

Schouten ziet de spanning ook rond het (nieuwe) belastingstelsel. „Aan de ene kant bepleit de overheid meer mantelzorg, en aan de andere kant moeten er zo veel mogelijk mensen aan het werk. Ik heb deze week staatssecretaris Wiebes van Financiën gevraagd naar de waarden achter het belastingstelsel, maar ik kreeg geen antwoord.” Verder waarschuwde het CU-Kamerlid dat altijd het gevaar zal blijven bestaan om coöperaties op te schalen, waardoor de invloed van de deelnemers van het eerste uur verdwijnt.

CU-senator Kuiper gaf daarvan in zijn lezing een voorbeeld uit zijn jeugd. Zijn vader was vroeger directeur van een landbouwcoöperatie. „Daar hadden de boeren het voor het zeggen.” Door vele fusies en schaalvergrotingen hebben boeren nu weinig meer in de melk te brokkelen.

Kuiper heeft ook geen pasklare oplossingen om die betrokkenheid van burgers bij wat er in de samenleving gebeurt, weer terug te brengen. „Dat is niet eenvoudig, daarvoor moet je grote politieke vraagstukken oplossen.”

Wel vindt hij dat het publieke belang meer aandacht verdient. „Het ging in de afgelopen decennia te veel over verzelfstandiging, privatisering, internationalisering en geld. Laten we het debat aangaan over welke belangen we publiekelijk willen beschermen.”

Bestuurskundige Robert van Putten, die als gastonderzoeker bij de CU werkt, vindt dat in de benadering van Kuiper een gevaar schuilt. „Als de overheid weer het publieke belang moet gaan verdedigen, kan het gebeuren dat de overheid weer alles gaat regelen. Dan krijgen we na privatiseringsverdriet op termijn verstatelijkingsverdriet.” Volgens Van Putten biedt de coöperatiemaatschappij het evenwicht. „Daarvoor geldt niet: of staat of markt of samenleving, maar en staat en markt en samenleving.”

Participatie: het is niet of, of, of, maar en, en, en

Politiek

RD.nl in uw mailbox?