Dossier Verzoening 21 april 1998

Den Heyer reageert in herdruk van “Verzoening” op critici:

In theologisch debat hebben
bijbelteksten niet laatste woord

Van onze kerkredactie
KAMPEN – In het theologisch debat hebben „niet de bijbelteksten maar de vooronderstellingen waarmee de Bijbel wordt gelezen het laatste en beslissende woord”. Dit schrijft prof. dr. C. J. den Heyer in de zevende druk van zijn boek “Verzoening; Bijbelse notities bij een omstreden thema”, dat dezer dagen verscheen.

De hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken te Kampen zegt „na rijp beraad” een nieuw hoofdstuk aan zijn boek te hebben toegevoegd, „omdat het conflict nog niet ten einde is”. Hij doelt hiermee met name op de activiteiten en de groei van het Confessioneel Gereformeerd Beraad (CGB).

Niet veranderd
Ik ben niet van mening veranderd, concludeert de hoogleraar in het nawoord. Wel had hij aan het Oude Testament en de verhouding daarvan tot het Nieuwe Testament meer aandacht moeten schenken, schrijft hij.

In het hoofdstuk “Een jaar later...” schrijft prof. Den Heyer dat bijbelschrijvers „net als wij in onze tijd, op zoek waren naar zin en samenhang in hun leven. Soms meenden zij de stem van God te hebben vernomen en spraken ze vol overtuiging van een 'zeker weten'”.

In de traditionele visie op de Bijbel dat God door de Heilige Geest de pen van de bijbelschrijvers stuurde, schrijft prof. Den Heyer zich niet meer te kunnen vinden. Hij ziet de Bijbel daarom niet als een eenheid. „Belijdenis en dogma creëerden een schijnbare eenheid”.

Corrigeren
Dogma's ontstonden volgens hem om grenzen te trekken die in de Bijbel niet zo helder en overtuigend getrokken werden. „Men aarzelde niet de Bijbelse boodschap zo aan te vullen en soms te corrigeren dat tegenstellingen verdwenen en onzekerheden konden worden opgelost”. Volgens de hoogleraar heeft de exegeet de lastige taak steeds opnieuw te onderzoeken wat er nu eigenlijk precies in de teksten staat.

Zelf zegt prof. Den Heyer Gods Woord voluit als mensenwoord te willen honoreren. „De Bijbel is een 'tijdgebonden' boek”. Dit inzicht betekent volgens hem dat we de bijbelse geschriften met andere ogen moeten lezen. „Daarvoor is moed nodig, want de consequentie is dat we beroofd worden van oude zekerheden. De Bijbel komt niet 'van boven', maar 'van beneden'”.

Applaus
Het applaus tijdens de synodevergadering van 25 november heeft de hoogleraar niet als een zege opgevat, zo schrijft hij. Prof. Den Heyer zag het eerder als „een bewijs dat de Gereformeerde Kerken definitief een nieuw tijdperk waren binnengetreden”. Naar zijn gevoel hadden zijn kerken zich ontwikkeld „tot een geloofsgemeenschap die de kunst verstond op een open en evenwichtige wijze om te gaan met pluriformiteit”. Inmiddels schrijft hij te vrezen dat dit „te optimistisch” was. „De storm is verder in kracht toegenomen”.