Vliegen beneden evenaar
onveilig tijdens jaarwisseling

„Ik heb nog nooit een vlucht gemist. In zeventien jaar niet. En ik heb nooit geweigerd tijdens een vakantieperiode te werken”, aldus een steward die op 9.000 meter hoogte de drankjes serveert. „Maar deze keer zal ik het wel doen. Ik zal me voor die vlucht afmelden.” Hij wenst niet met naam genoemd te worden. Een van zijn collega's, Tim Johnson, zegt het openlijk: „Het boordpersoneel zal er alles aan doen om gedurende die periode niet te hoeven vliegen op het Caraïbisch gebied en Latijns-Amerika”, aldus Johnson.

Twijfels over de betrouwbaarheid van de luchtverkeerstorens en de gehanteerde systemen in de navigatie en op de luchthavens, vooral in delen van Latijns-Amerika, Afrika en Azië, zijn wijdverbreid. Luchtvaartmaatschappijen hebben op 31 december en 1 januari al honderden vluchten geannuleerd vanwege de geringe animo onder passagiers om op deze dagen te vliegen.

In de Verenigde Staten en Europa voldoen de vliegtuigen en luchthavens volgens de luchtvaartautoriteiten aan alle veiligheidsvoorschriften. „Onze systemen zijn betrouwbaar en veilig en we hebben tijdens oud en nieuw extra medewerkers achter de hand”, aldus Jean-Marie Leboutte, die leidinggeeft aan de millenniuminspanningen van Eurocontrol. Deze organisatie coördineert de luchtverkeersleiding in Europa.

In enkele landen in minder ontwikkelde regio's –voor Latijns-Amerika zijn dit bijvoorbeeld Colombia en Argentinië– zijn de volgsystemen voor het luchtverkeer echter nog steeds niet volledig millenniumbestendig. Ze hebben hiermee de deadline van 30 september overschreden, die was ingesteld door de Internationale Organisatie voor de Burgerluchtvaart (ICAO). De ICAO zet voor de periode rond de jaarwisseling regionale commandocentra in diverse delen van de wereld op die in contact staan met het centrale zenuwcentrum in het Canadese Montreal. Luchtverkeersleiders in potentiële probleemgebieden als Azië en Zuid-Amerika zijn van plan meer ruimte tussen vluchten aan te houden, terwijl vliegtuigen wordt geadviseerd meer brandstof aan boord te nemen.

Uit de lucht vallen
Luchtvaartmaatschappijen hebben wereldwijd meer dan 2 miljard dollar uitgegeven om de millenniumfouten uit hun systemen te halen. Desondanks kan niemand precies zeggen of, en zo ja, wat er allemaal nog mis kan gaan. „Het probleem bestaat in ieder geval niet uit vliegtuigen die uit de lucht vallen”, aldus directeur Robin Geunier van de private Britse industriegroep Taskforce 2000. „Als er enig gevaar dreigt voor de veiligheid, worden de vluchten afgelast”, aldus Geunier.

Desondanks heeft Taskforce 2000 de Britten aangeraden niet te vliegen in de periode tussen de kerstdagen en het einde van januari. „Als u niet per se hoeft te reizen, ga dan niet”, luidt het dringende advies van Taskforce 2000. „Het is beter om thuis te zijn in tijden van extreme onzekerheid.”

De eventuele problemen zullen vooral bestaan uit vliegtuigen die geen contact meer kunnen maken met de luchthavens. De verwachting is dat moeilijkheden zich vooral in de weken na 1 januari voordoen en niet tijdens de millenniumwisseling. „Ik ben absoluut niet ongerust over de jaarwisseling zelf. Ik maak me meer zorgen over de situatie op maandagmorgen en daarna wanneer de reguliere verkeersstroom weer op gang komt”, aldus Leboutte van Eurocontrol.

Enkele luchtvaartmaatschappijen, waaronder Virgin Atlantic Airways en LOT Polish Airlines, vliegen tijdens de eerste uren van het jaar 2000 helemaal niet. Bij de overige maatschappijen ligt het aantal vluchten aanzienlijk lager dan tijdens voorgaande jaarwisselingen. Vorig jaar op 31 december had KLM om middernacht 35 vliegtuigen in de lucht. Dit jaar zijn dat er volgens woordvoerder Hugo Baas slechts twee en misschien drie. Volgens hem bestaat de kans dat er op en na 1 januari nog meer vluchten worden geschrapt vanwege problemen op de vluchtroutes. „Mensen moeten ernstig rekening houden met deze mogelijkheid”, aldus Baas.

Een voorbeeld van een gebied waarvan ernstige twijfels bestaan over de millenniumwisselingbestendigheid is India en omgeving. „De meeste maatschappijen die ik heb gesproken, zullen India vermijden”, aldus Ed Smart, een hooggeplaatste medewerker bij de Internationale Federatie van Pilotenbonden (Ifalpa). „India heeft verklaard dat alles in orde is, maar de meeste maatschappijen zullen toch om het land heen vliegen”, aldus Smart.

Tot het risicogebied behoren behalve India ook diverse republieken van de voormalige Sovjet-Unie en Pakistan, waar de nationale millenniumcoördinator op 29 november verklaarde dat de luchthavens van het land eventueel worden gesloten tijdens de jaarwisseling. De plaatselijke autoriteiten houden er rekening mee dat de luchtverkeerssystemen er niet op tijd in orde zijn.