Zee onder Antarctica

Wetenschappers uit vijf landen gaan een zee onderzoeken die 4 kilometer onder het ijs van de Zuidpool ligt. Ze willen weten of het water levende organismen bevat.

„Het is net een reis naar een andere planeet”, zei dr. Cynan Ellis-Evans van het Britse Antarctica-onderzoek tegen The Guardian. Het onderzoek gaat vele jaren duren.

Deskundigen uit Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Rusland en de Verenigde Staten besloten vorige week dat er een onderzoek komt naar de twee jaar geleden ontdekte zee. In 1996 stuitten Russische onderzoekers op de verborgen zee toen ze in de omgeving van de wetenschappelijke basis Vostok boringen verrichtten. Ze kwamen tot ongeveer 150 meter van het water, dat ze de naam Vostokmeer gaven.

De onderzoekers staan voor een huzarenstuk. Ze moeten een manier vinden om door te dringen in het water zonder dat ze het besmetten met leven van de oppervlakte van de Zuidpool. Ellis-Evans zegt dat de wetenschappers nu denken dat het het beste is een soort thermische capsule naar de zee te geleiden. „Eerst maken we met een soort warmwaterlans een schacht tot diep in het ijs. Daarin laten we een thermische capsule zakken, die zichzelf steriliseert. Achter de capsule bevriest het ijs weer. Als deze het water bereikt, komt er een soort “hydrobot” tevoorschijn die gegevens moet verzamelen”.

Niemand kan volgens de Britse wetenschapper bevatten hoe het komt dat er een meer van de omvang van het Ontariomeer kan bestaan onder een laag ijs van 4 kilometer dik. Heel lang geleden was Antarctica een bebost gebied met een gematigd klimaat. Onderzoekers vinden in de bergen op het poolgebied nog steeds fossiele varens en resten van vleesetende dinosauriërs.

Ze denken dat het Vostokmeer misschien is ontstaan in een diepe spleet in de aarde. Als dat zo is, liggen op de bodem van het meer misschien heel bijzondere dingen te wachten op ontdekking, aldus Ellis-Evans. Maar het kan ook zijn dat het ontstaan is door een vorm van vulkanische warmte onder het ijs. Ellis-Evans denkt dat het meer pas na de bevriezing van Antarctica tot stand is gekomen.

Het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA ziet in het project een soort repetitie voor het onderzoek van een eveneens onder dikke lagen ijs ontdekte oceaan op de Jupitermaan Europa.

Nieuwe oldtimerbanden

Bandenproducent Michelin bewijst bezitters van historische auto's een grote dienst door ruim 200 verschillende oldtimerbanden te produceren. Michelin bestrijkt daarmee 100 jaar automobielgeschiedenis. Michelin maakt de banden zo authentiek mogelijk, met dezelfde constructie als bij de originelen. Het grootste deel van de oldtimerbanden wordt in kleine aantallen op bestelling gemaakt, meestal nog met de hand.

Michelin past de banden alleen aan als moderne normen dat vereisen, want qua veiligheid, betrouwbaarheid en comfort moeten de banden voldoen aan de huidige standaards.

Airbus Industrie

De boordcomputers van de vliegtuigen van Airbus Industrie zullen geen probleem ondervinden bij de overgang naar het jaar 2000. Dit blijkt uit een tweejarig onderzoek van een speciale projectgroep van de Europese vliegtuigbouwer. Volgens Airbus zal de overgang probleemloos verlopen, omdat de computers die nodig zijn om te vliegen nauwelijks aan datumgegevens zijn gekoppeld. Waar dat wel het geval is, zoals bij computers die aan onderhoud zijn verbonden, is de datumverandering naar 2000 volgens Airbus niet van belang.

Broeikas

Niet de mens, maar de zon is verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde. Dit zeggen onderzoekers van het natuurkundig onderzoekscentrum CERN in Genève. Zij menen dat niet het verbranden van fossiele brandstoffen leidt tot een temperatuurverhoging op aarde, maar het verschijnsel zonnevlekken. KNMI-klimaatonderzoekers weerlegden de invloed van de zonnevlekkentheorie vorig jaar.

„Wij hebben een keten van gebeurtenissen vastgesteld die begint met toenemende activiteit van zonnevlekken en eindigt met stijgende temperaturen hier”, zei de natuurkundige Kirkby van CERN. De onderzoekers willen een speciaal apparaat bouwen dat het verband tussen de activiteit van zonnevlekken en opwarming precies vaststelt.

De CERN-natuurkundigen zijn niet de eersten die vraagtekens zetten bij de klassieke theorie van het versterkte broeikaseffect. Deense sterrenkundigen kwamen begin vorig jaar met de ontdekking dat de wolkenmassa's die de aarde bedekken afnemen zodra het niveau van de kosmische straling lager wordt. Eerder was al bekend dat de zonnevlekken een rechtstreeks verband hebben met kosmische straling en dat de wolkenbedekking van invloed is op temperatuur. „Die ontdekking was de ontbrekende schakel”, zegt Kirkby.

Een hogere zonnevlekkenactiviteit leidt tot een toename van de straling die naar de aarde komt. Deze zogenoemde zonnewind, die onder meer verantwoordelijk is voor het verschijnsel poollicht, drijft de kosmische straling van de aarde weg. Een afname van komische straling heeft tot gevolg dat de bedekking van de aarde met wolken minder wordt. En minder wolken zorgen voor een hogere temperatuur. „Het verband tussen veranderingen in het temperatuurniveau en kosmische straling is veel groter dan tussen temperaturen op aarde en de verandering van het kooldioxideniveau”, zegt Kirkby. „Het enige wat wij nu nog moeten aantonen, is het precieze verband tussen kosmische straling en de formatie van wolken”.

Klimaatonderzoekers van KNMI hielden vorig jaar de theorie van de Deense sterrenkundigen tegen het licht en organiseerden in november een symposiumdag rond het thema. KNMI'ers rekenden daarop duidelijk af met de zonnetheorie. Effect van de elfjarige zonnevlekkencyclus is volgens hen niet meetbaar in de temperatuur op aarde. Ook op de lange termijn draagt de zonnevlekkencyclustheorie niet bij aan de temperatuursverandering, meent prof. dr. C. Schuurmans, voormalig directeur onderzoek van het KNMI. „Sinds 1850 is de gemiddelde mondiale temperatuur met 0,6 graad gestegen. Daarvan zou 0,1 graad toe te schrijven zijn aan de variatie in zonnestraling”.

Kennisdagen

De Landbouwuniversiteit, de Dienst Landbouwkundig Onderzoek en tientallen andere onderzoeks- en onderwijsinstellingen en bedrijven organiseren donderdag, vrijdag en zaterdag de Wageningse Kennisdagen. Naast veel kabaal en rumoer zijn er ook serieuze debatten en discussies. Bedrijven presenteren zich, de Landbouw Universiteit houdt zaterdag een open dag waar onder meer minister Ritzen een college geeft, er is een cursus landschapschilderen en een politiek debat. Op het kennisfestival, dat zich afspeelt rond De Dreyen, worden tienduizenden bezoekers verwacht.

Ruimteschuim

De twee Russische kosmonauten van de Mir hebben zaterdag een soort schuim van onbekende herkomst ontdekt op de buitenkant van het ruimtestation. Ze deden hun vondst toen ze tijdens een nieuwe ruimtewandeling van zes uur een reparatie wilden verrichten.

Commandant Moesabajev en boordwerktuigkundige Boedarin wilden een waterdichte afsluiting aanbrengen over een ventilatieklep toen ze een „wittig hard schuim” aantroffen. Hoe het schuim op de klep is gekomen, is niet duidelijk. In overleg met de vluchtleiding besloten de twee de reparatie voorlopig niet uit te voeren.

De twee kosmonauten demonteerden tijdens hun verblijf buiten de Mir een defect stuurraketje op de Kvant-module, dat eerder vorige week was uitgevallen. Zij duwden het raketje van de Mir weg. Uiteindelijk zal de motor in de atmosfeer verbranden. Het duo monteerde ook een klem voor een nieuwe motor.

Tijdens de werkzaamheden van zijn collega's bleef de Amerikaan Andy Thomas binnen in de Mir. Er staan voor deze maand nog ten minste twee ruimtewandelingen op de agenda, waarbij onder meer het nieuw stuurraketje op Kvant zal worden gemonteerd.

Het is nog de vraag hoe lang de Russen doorgaan met hun pogingen de problemen met de Mir op te lossen. Vorige week woensdag meldde de Duitse krant Bild dat Rusland zijn door pech achtervolgde ruimtestation opgeeft. Volgend jaar zullen de ruimtevaartdeskundigen het twaalf jaar oude en 120 ton zware gevaarte gecontroleerd in de atmosfeer laten duiken om op te branden.

De eerst losgekoppelde modules van het station zullen vergloeien door de wrijvingshitte. Het basisblok zal volgens berekeningen van ruimte-experts niet geheel verbranden en, als alles goed gaat, in een zeegebied ten oosten van Nieuw-Zeeland storten.