Beleggers reageren veel te paniekerig

Op de effectenbeurzen overheerste gisteren weer de onzekerheid. Dat vertaalde zich wederom in enorme koersfluctuaties en uiteindelijk lagere slotnoteringen. In Amsterdam sloot de AEX-index zelfs onder de 400 punten.

Al het hele jaar zijn beleggers bang voor een recessie en dat schrikbeeld is door de aanslagen nog versterkt. In de afgelopen weken zijn de aandelenkoersen met ongeveer een kwart gedaald. Er wordt gesproken van een sluipende crash, maar die term is in de ogen van T. Kraan, hoofd beleggingsadvies Nederland bij ABN Amro, te zwak. „In heel korte tijd is het erg snel gegaan.”

In mineur
Eigenlijk is de stemming op de beurzen al anderhalf jaar in mineur. In eerste instantie trof de malaise alleen de naar grote hoogte gedreven koersen van de hightechfondsen. De zorgen namen echter toe door de moeizame ontwikkeling van de Amerikaanse economie. Op 3 januari dit jaar kwam het eerste duidelijke teken dat het in de VS niet goed ging, stelt Kraan. Voorzitter Greenspan van het Amerikaanse stelsel van centrale banken (Fed) verlaagde toen de rente om de kwakkelende economie een impuls te geven.

De beleggers sloeg de schrik om het hart. In 2000 groeide de Amerikaanse economie nog met 5 procent, maar voor dit jaar werd 'slechts' een toename van 1,5 procent verwacht. Aan de langste periode van economische groei in de VS na de Tweede Wereldoorlog leek een einde te komen.

Lange tijd hadden beleggers de hoop dat de inzinking van korte duur zou zijn, omdat er adequaat werd ingegrepen, zegt de beleggingsadviseur van ABN Amro. Hij wijst daarbij op de regelmatige renteverlagingen van Greenspan, de belastingverlaging van president Bush en de snelle reactie van het bedrijfsleven om te reorganiseren, zodat hun financiële positie gezond bleef.

Toch bleef het herstel uit. De verwachte kentering werd steeds naar een volgend kwartaal opgeschoven, waardoor de onrust op de beurzen toenam. Kraan: „Na acht maanden was er nog geen teken van verbetering. De situatie was heel somber en juist op dat moment vinden die verschrikkelijke aanslagen in New York en Washington plaats. Economisch gezien kwam die ramp op een uiterst ongelukkig moment, omdat de conjunctuur aan het verslechteren was.”

Stressbestendigheid
Door de problemen wordt de stressbestendigheid van beleggers in deze dagen op de proef gesteld. Dat wordt nog versterkt door de vrees dat de vergeldingsmaatregelen van Bush nadelige economische gevolgen kunnen hebben.

Gezien de grote onzekerheid is het volgens deskundigen moeilijk om voorspellingen te doen over de ontwikkeling van de aandelenkoersen. „Zeker de komende weken, maar misschien wel de komende maanden, valt daar heel weinig over te zeggen”, stelt beleggingsstrateeg B. Burger van Effectenbank Stroeve. „Ik verwacht dat op korte termijn de grote koersschommelingen dan ook wel aan zullen houden.” Ook zijn collega's H. Hemmes van Iris, het onderzoeksinstituut van Rabobank en Robeco, en Kraan van ABN Amro houden op korte termijn rekening met een wispelturige markt.

Toch gaan de drie deskundigen ervan uit dat de bodem in de markt aardig in zicht is. „Het lijkt erop dat de markten in paniek zijn, dat de beleggers capituleren”, zegt Iris-beleggingsstrateeg Hemmes. Hij vindt dat de beurzen te ver zijn doorgeschoten. „Het slechte nieuws is wel heel sterk ingeprijsd in de koersen. Voor zo'n groot pessimisme is eigenlijk nog geen reden, want zeker de Nederlandse en Europese markten en in iets mindere mate de Amerikaanse markt zijn sterk ondergewaardeerd.”

Dat op de Amsterdamse beurs de AEX-index onder de 300 punten zal zakken, verwacht Hemmes niet. „We hebben het grootste deel van de daling achter de rug. Ook zijn collega's Burger van Effectenbank Stroeve en Kraan van ABN Amro delen die mening. „Je kunt niets uitsluiten, maar het zou mij sterk verbazen, want dan worden de aandelen wel heel goedkoop. Als dat zou gebeuren, zullen zeker institutionele beleggers zoals pensioenfondsen gaan kopen”, stelt Kraan.

De reden dat de deskundigen geen grote koersdalingen meer verwachten is dat er een aantal ontwikkelingen is die op langere termijn een positief effect zullen hebben. Daarbij wijzen ze op de regelmatige, wereldwijde renteverlagingen. Deze stimuleren zo'n negen maanden na het besluit de bestedingen. Ook de belastingverlaging van Bush zorgt voor een toename van de investeringen. Een pluspunt is verder onder andere het lage niveau van energieprijzen.

Net als Fed-voorzitter Greenspan geloven de beleggingsadviseurs dat het grootste leed geleden is, mits er zich geen ingrijpende zaken als een oorlog zullen voordoen. De verwachting is dat er in ieder geval in de VS op korte termijn een lichte recessie zal zijn, waarna er in de eerste helft van volgend jaar sprake zal zijn van een herstel.

Leuk is anders
Of beleggers er nog veel lol aan beleven vandaag de dag? „Nou, leuk is anders”, weet directeur P. de Vries van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB). Toch wanhoopt zijn achterban bepaald niet. „Onze doelgroep bestaat vooral uit aandeelhóúders. Aandelenhandelaren komen minder voor”, grapt hij.

De Vries blijft hameren op de aloude beurswijsheid van de lange termijn. „Mensen met een beleggingshorizon van een of twee maanden hebben alle reden om in paniek te raken.” Voor het overige ziet de VEB-directeur „het sentiment” als dé boosdoener van de huidige koersval. „De bedrijfswinsten staan al wat langer onder druk, maar dat werd min of meer gecompenseerd door een dalende rente. Nu, na de aanslagen, lopen bepaalde sectoren, zoals transport en verzekeringen, dubbele klappen op.”

De somberheid die dat tot gevolg heeft, slaat door, vindt De Vries. „Het gaat van kwaad tot erger, de overdrijving slaat toe. Maar bedenk even dat de AEX vorig jaar nog boven de 700 punten stond, en dat diezelfde graadmeter nu richting een halvering dreigt te gaan. Niemand maakt mij wijs dat bedrijven plotseling de helft minder waard zijn.”

Glazen bol
Beleggen is risico lopen, vindt de VEB-directeur. „Het is nu de tijd om stil te zitten. Mijn achterban weet dat je nooit op het laagste punt aandelen moet verkopen. Ik kan niet in een glazen bol kijken, maar er komt een moment waarop beleggers zeggen: Nu is het tijd om in te stappen. Plus dat er nog geld genoeg is om te beleggen. De ommekeer komt ooit. Ik ben zeker niet pessimistisch.” Dat is in ieder geval nog een beleggingswijsheid. Een heel grote.