Journalisten bezorgd over
overheidsinvloed op media

Dit stelt P. Vasterman, docent massacommunicatie aan de School voor Journalistiek in Utrecht. Hij werkt momenteel aan een promotiestudie over mediahypes. „De westerse autoriteiten gaan opnieuw proberen de media te bespelen en dat zal voor een deel lukken ook, dat hebben we wel geleerd van de Golfoorlog. In tijden van crisis creëert de overheid een monopolie op de informatie door de media overal weg te houden. Voor journalisten wordt het ook in Afghanistan erg moeilijk aan objectieve informatie te komen, omdat ze zelf het veld niet in kunnen.”

Vasterman wijst op les nummer één in crisiscommunicatie: beheers en controleer zoveel mogelijk de media. „Maar ook op de manier waarop de vergeldingsactie door de media wordt gedefinieerd zullen de Verenigde Staten en de bondgenoten greep willen krijgen. Overheden zijn daar na de Golfoorlog erg goed in geworden.”

Ondanks de bijna-onmogelijkheid om aan eigen nieuwsgaring te doen, zullen veel journalisten proberen te ontsnappen aan de gecontroleerde informatiestroom van westerse overheden, vermoedt Vasterman.

Internetdiscussies
Op internet zijn al discussies gaande over hoe journalisten ook de 'andere kant' van de zaak kunnen belichten. Onder de kop ”het managen en verslag leggen van een nieuwe crisis” heeft het Amerikaanse Persinstituut een discussieplatform geopend. Daar worden zelfs tips gegeven onder de naam ”de tien dingen die kranten moeten doen”.

Een van de adviezen is: ”voorkom hysterie”. Als voorbeeld wordt een bekende columnist van The New York Times aangehaald. Deze stelt dat de Amerikanen zich moeten realiseren dat de Derde Wereldoorlog is uitgebroken. „Hoewel niet zeker is of die is uitgebroken, helpt het niet bij de verwerking van de aanvallen. Het brengt waarschijnlijk alleen maar meer schade toe aan de toch al lijdende Amerikanen. Kranten en andere publieke forums moeten wijs zijn, niet hysterisch. We moeten op onze woorden passen”, aldus het Amerikaanse Persinstituut. Een ander advies luidt: ”Wees supporter van Amerika, maar stel ook harde vragen”.

Volgens Vasterman is de internationale nieuwsvoorziening vooral westers georiënteerd. Bovendien zitten in het Westen de persbureaus van naam. Dat levert als het gaat om objectiviteit allerlei problemen op. Er is een steeds groter wordende kloof tussen het Westen en de Arabische dan wel islamitische wereld. Om die kloof te dichten zou het Westen er goed aan doen Arabische bronnen te raadplegen. Vasterman noemt het in dit verband opvallend dat grote namen uit de westerse journalistiek, wetenschap en communicatie wel bekend zijn, maar grote namen uit de Arabische wereld niet.

Zorgen
Op diverse journalistieke discussiepagina's maken de Amerikaanse journalisten zich grote zorgen over de mediavoorzieningen. Zeker nu de publiciteitscampagne rond de 'komende oorlog' op volle toeren draait. „De Amerikaanse media is al verteld dat ze niet mee mogen op oorlogsschepen. Dat mocht tijdens de Golfoorlog nog wel. Omdat de autoriteiten blijkbaar bang zijn dat ze de controle op de media verliezen. Op journalisten wordt druk uitgeoefend om on-Amerikaanse en on- patriottische uitspraken te vermijden.”