Voorpagina 6 oktober 1999

Zie ook: Grieken zijn voor overleg over betere relatie met Turkije

Verheugen noemt Turkije
EU-kandidaat zoals andere landen

STRAATSBURG – Turkije zal door de Europese Commissie worden voorgedragen als kandidaat-lid van de Europese Unie „zoals alle andere landen die het lidmaatschap van de EU nastreven.”

Europees commissaris Verheugen (Uitbreiding) zal een voorstel daartoe volgende week voorleggen aan zijn collega-commissieleden. Dat heeft hij vanochtend meegedeeld in het Europees Parlement in Straatsburg.

Verheugen wil het voorstel, na instemming van het Europees Parlement, voorleggen aan de EU-regeringsleiders op de top van Helsinki in december van dit jaar. Volgens de Duitse eurocommissaris betekent zijn voorstel niet dat er al direct onderhandelingen met Turkije kunnen beginnen over EU-lidmaatschap. „Het gaat om het zetten van de eerste stap om een proces op gang te brengen.” Verheugen zei wel dat de toetredingsonderhandelingen „binnen afzienbare termijn” zouden moeten beginnen.

De eurocommissaris noemt een mogelijk Turks EU-lidmaatschap „een van de belangrijkste strategische kwesties voor de toekomst van de Europese Unie.” NAVO-lid Turkije vroeg al in 1963 het EU-lidmaatschap aan. In december 1997 besloot de top van regeringsleiders in Luxemburg echter geen lidmaatschapsbesprekingen te beginnen met Turkije. Er werd voorrang gegeven aan vijf Oost-Europese landen en Cyprus.

Turkije weigerde daarop deel te nemen aan de zogeheten Europese Conferentie, een los overleg over partnerschap met de EU. De EU streeft er nu naar ook te praten over EU-lidmaatschap met vijf andere Oost-Europese landen, zoals Roemenië en Bulgarije. Daarover zal zo goed als zeker in Helsinki in december een positief besluit vallen.

Om Turkije tegemoet te komen, zeker na de aardbeving van augustus dit jaar, wil Verheugen nu toch een formeel kandidaat-lidmaatschap voorstellen. Veel Europese lidstaten vrezen ook dat Turkije moeilijk een pro-westerse koers kan blijven varen als Europa geen handreiking doet.

Verheugen wijst er daarbij op dat er in Turkije positieve ontwikkelingen gaande zijn op het gebied van mensenrechten. Zo worden de militaire rechters gebannen uit staatsrechtbanken. Verder is er sprake van toenadering tussen Turkije en Griekenland. De Grieken stellen zich minder halsstarrig op ten opzichte van de voormalige aartsvijand in de hoop dat de EU dan wat rekkelijker zal omspringen met de Griekse criteria om de euro in te voeren.

De socialisten in het Europees Parlement wilden vandaag „nog geen nee en nog geen ja” zeggen op het voorstel van Verheugen. Wel wees hun woordvoerder Swoboda op de „belangrijke positieve signalen vanuit Turkije.”

De christen-democraten omschreven bij monde van CDA-europarlementariër Van Velzen het voorstel van Verheugen als „volstrekt prematuur.” „Hoe ga je verder als je dat land nu al zo'n status en hoop geeft? Leidt dat niet tot frustraties als die onderhandelingen decennialang gaan duren, zeker als je ziet welke inspanningen nu al nodig zijn bij de onderhandelingen met de landen uit Midden- en Oost-Europa?” De christen-democraten willen de contacten met Turkije aanhalen via een EU-Turkije-forum, waarin politici en vooraanstaande burgers overleggen over onder meer mensenrechten.