Uit de doofpot

Nu wordt ook duidelijk waarom hulpverleners en omwonenden sinds de ramp klagen over hun gezondheid. Lange tijd zijn die klachten afgedaan als toevallig en onbewijsbaar. De een zou de ander door zijn geklaag hebben aangestoken. De psychische schok van de ramp zou zich bij een aantal betrokkenen vertaald hebben in lichamelijke klachten.

Met de nieuwe informatie (die overigens ook weer tegengesproken wordt) komt dit alles wel in een totaal ander licht te staan. Of daarmee nu meer gedaan kan worden aan de gezondheidsproblemen van een aantal mensen is nog de vraag. Wel moet het hun een bepaalde genoegdoening geven dat zij het toch bij het rechte eind hadden.

Tegelijkertijd hebben zij reden om zich verontwaardigd en bedrogen te voelen. Wanneer de informatie over de gevaarlijke stoffen die het vliegtuig vervoerde tijdig was doorgegeven, dan hadden politiemensen, brandweermannen en andere reddingswerkers de nodige voorzichtigheid in acht kunnen nemen. Wellicht had dat op bepaalde punten belemmerend gewerkt op de brandbestrijding en de hulpverlening, maar de mensen die hierbij betrokken zijn hebben ook recht op bescherming. Zij mogen bij hun werk geen onverantwoorde risico's lopen.

Zoals Israël niet zo maar een staat is in het Midden-Oosten, zo is de El Al niet zo maar een luchtvaartmaatschappij. De El Al vervoert regelmatig zaken onder een dekmantel. Goederen die van belang zijn voor het Israëlische militaire apparaat en daarmee voor de veiligheid van het land. Schiphol neemt daarbij als tussenhalte en overlaadstation een belangrijke plaats in.

Dat hangt onder meer samen met de traditionele vriendschap tussen Nederland en Israël. Daardoor heeft de El Al op Schiphol ook een grotere vrijheid dan luchtvaartmaatschappijen uit Pakistan, Argentinië of een willekeurig ander land.

Onmiskenbaar had de El Al, nadat het vliegtuig neergestort was, er belang bij de gevaarlijke lading te camoufleren. Maar het is volstrekt onaanvaardbaar dat de gezondheid van hulpverleners en omwonenden daaraan is opgeofferd. Bovendien is het niet te accepteren dat de toenmalige burgemeester van Amsterdam en de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat daarbuiten zijn gebleven. Zij waren onvoldoende geïnformeerd en hebben op die basis in de Kamer en daarbuiten geruststellende informatie verstrekt waarvoor geen grond was.

Voorgaand onderzoek naar de Bijlmerramp is kennelijk onvoldoende geweest om deze informatie boven water te krijgen. En dat terwijl er een bandopname van het bewuste gesprek beschikbaar was! De daarvoor verantwoordelijke personen hebben nu heel wat uit te leggen.

Tijdens de verhoren door de enquêtecommissie kwam ook de vraag aan de orde of het niet veiliger was geweest het in grote moeilijkheden verkerende toestel niet over dichtbevolkte stadswijken te laten vliegen. Ook hier geldt echter dat achteraf praten altijd makkelijk is.

Had men vooraf geweten dat het toestel niet meer te redden was en bovendien gevaarlijke stoffen vervoerde, dan was het voor de hand liggend geweest om het in het IJsselmeer te laten storten. Maar daar kon men natuurlijk niet bij voorbaat van uitgaan. Met het merendeel van de vliegtuigen die problemen hebben, loopt het redelijk goed af. Bij het El Al-toestel was dat, nu ruim 6 jaar geleden, helaas niet het geval.