Strafbaar of niet?

In de praktijk hoeft dat geen geweldig groot verschil te betekenen. Ook in de huidige situatie hebben artsen op dit gebied een aanzienlijke vrijheid van handelen. Bovendien melden zij de meeste euthanasiegevallen niet en er is geen haan die ernaar kraait. Toch is het initiatiefvoorstel van D66 geen formaliteit. Anders zou men daar niet mee gekomen zijn.

Uiteraard speelt ook een rol dat het zozeer gehavende D66 in het zicht van de verkiezingen de aandacht op zich wil vestigen. Met dit initiatiefvoorstel kan de partij zich bij haar potentiële kiezers goed profileren. Vrijheid van euthanasie is bij uitstek een punt dat past in de denkwereld van D66. Op dit gebied is waarschijnlijk ook wel een akkoord te bereiken met PvdA en VVD. Een partij als het CDA denkt vanuit zijn christelijke achtergrond toch weer wat anders over euthanasie.

Met een initiatiefvoorstel om de strafbaarheid van euthanasie in principe af te schaffen kan D66 laten zien dat de partijen van de paarse coalitie elkaar in de toekomst nodig hebben. Mocht er na de verkiezingen van mei een andere coalitie gevormd worden, hetgeen niet onwaarschijnlijk is, dan zou dit initiatiefvoorstel een reden kunnen zijn om van euthanasie een vrije kwestie te maken.

Door euthanasie, zij het onder voorwaarden, vrij te geven verandert er niet alleen in de juridische zin het een en ander, maar wordt ook een psychologische drempel weggenomen. Als de patiënt er een eind aan wil maken is het na de aanvaarding van de wet-Van Boxtel niet meer dan normaal dat de arts hem daarbij van dienst is. Was voorheen nog aan de orde dat euthanasie hooguit aanvaardbaar was in de terminale fase, dat is nu helemaal niet meer in het geding. De patiënt beslist en de arts voert uit. Uiteraard doet hij dat op een zorgvuldige en vakkundige manier. Daar heeft hij immers voor gestudeerd.

Ook al heeft het initiatiefwetsontwerp van D66 alleen betrekking op euthanasie bij wilsbekwamen, toch moet gezegd worden dat er ook op dit gebied geen waterdichte schotten bestaan. Naarmate euthanasie bij mensen die in staat zijn hun wil te uiten normaler wordt, zal de aandrang toenemen om ook tot euthanasie over te gaan bij mensen die niet in staat zijn hun wil te bepalen, maar naar het oordeel van hun omgeving in een uitzichtloze positie verkeren. Wilsbekwame patiënten die niet voor euthanasie voelen, zullen steeds meer de druk van het euthanasiealternatief gaan ervaren. Zouden zij, gezien de kosten en de moeite die hun verzorging met zich meebrengt, het toch eigenlijk niet behoren te willen?

Vandaar dat de opstelling van het CDA bij de aanstaande kabinetsformatie van groot belang is. Maakt men een hard punt van de strafbaarstelling, althans in beginsel, van de euthanasie of geeft men dit uit handen en laat men het over aan parlementaire initiatieven zoals van Van Boxtel?