Marathonoverleg
Israël-Palestijnen
in Taba van start

TABA – Israëlische en Palestijnse onderhandelaars zijn gisteravond in de Egyptische plaats Taba begonnen aan marathonbesprekingen, maar beide partijen gaven voorafgaand aan het vredesoverleg signalen af die de toch al niet bijster hoge verwachtingen verder temperden.

De Israëlische premier Ehud Barak liet weten onder geen beding het recht op terugkeer van Palestijnse vluchtelingen te zullen accepteren of de soevereiniteit over de Tempelberg aan de Palestijnen te zullen overdragen. Tevens zei de Israëlische regering eraan vast te houden dat 80 procent, ofwel 160.000 van de 200.000 Joodse kolonisten, onder Israëlische soevereiniteit op de Westoever of in de Gazastrook kan blijven.

De Palestijnse onderhandelaar Saeb Erekat zei dat de Israëlische opstelling betekent dat „deze onderhandelingen al bij voorbaat zijn mislukt.”

De Palestijnen hebben de vredesbesprekingen in Taba, die maximaal tien dagen zullen duren, voorgesteld. Zij zeggen bereid te zijn alle mogelijkheden te onderzoeken, maar zich niet vanwege de aanstaande premiersverkiezing in Israël onder druk te laten zetten.

Israël liet gisteren weten dat het voorlopig niet meer meewerkt met de commissie die onderzoek doet naar de gewelddadigheden in Israël en in de Palestijnse gebieden. Israël nam deze stap omdat het boos is dat de commissie, die wordt geleid door de Amerikaanse oud-senator George Mitchell, eerder deze maand een bezoek bracht aan het moskeecomplex van Al-Aqsa in de Oude Stad van Jeruzalem. Over dit bezoek was niet van tevoren gesproken met de Israëliërs. De Tempelberg, waar de Al-Aqsa staat, is voor zowel Joden als moslims een heilige plek. De gewelddadigheden van de laatste maanden begonnen toen de leider van de rechtse Israëlische partij Likud, Ariel Sharon, in september een bezoek bracht aan de plek.

Ook gisteren eisten de gewelddadigheden weer een leven. Een veertienjarige Palestijnse jongen werd doodgeschoten bij een confrontatie met Israëlische militairen bij Karni in de Gazastrook. Bij dit incident raakten drie andere Palestijnen gewond.

In Jeruzalem ontplofte gisteravond een lichte bom in een Arabische wijk in de Oude Stad. De plek waar de bom afging ligt dicht bij een Joodse wijk. De poltie meldde dat er geen gewonden waren gevallen.

Een Israëlische militair is vanmorgen ernstig gewond geraakt bij een bomaanslag in de Gazastrook. De bom was langs een weg geplaatst en ontplofte toen een tank voorbijreed, aldus een woordvoerder van het Israëlische leger. Het gebeurde niet ver van de Joodse nederzetting Netzarim.

De onderhandelingen in Taba hebben het vredesvoorstel van de Amerikaanse oud-president Bill Clinton als inzet. Beide partijen hebben het voorstel in principe geaccepteerd, maar met ernstige bedenkingen. Barak voelt er niet veel voor om de Palestijnen het volledige beheer te geven over Arabische delen van Jeruzalem, met name de Tempelberg, wat hij volgens het voorstel zou moeten doen. De Palestijnen op hun beurt houden vast aan het recht op terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen naar hun geboortegrond in het huidige Israel. Clinton wil dat ze deze eis opgeven, in ruil voor het beheer over de Tempelberg en andere delen van Jeruzalem.

Shaath voorspelde dat de kwestie van de vluchtelingen het grootste struikelblok zal vormen bij de onderhandelingen. „We hopen dat de Israëliërs hun standpunt zullen wijzigen, want wij kunnen op het punt van het recht van terugkeer geen concessies doen”, zei hij.

In de Arabische wereld vielen gisteren pessimistische geluiden te beluisteren. Zelfs de meest gematigde Arabische landen, Egypte en Jordanië, die zelf al vredesakkoorden met de Joodse staat hebben, vinden dat er volstrekt niet kan worden getornd aan het Palestijnse recht op terugkeer. Daarom verwachten ze weinig heil van de onderhandelingsmarathon.

Het Israëlische onderhandelingsteam wordt geleid door minister van Buitenlandse Zaken Shlomo Ben-Ami. Ook minister van Justitie Yossi Beilin, een van de architecten van de Israëlisch-Palestijnse interim-akkoorden, en minister en oud-legerleider Amnon Lipkin-Shahak maken deel uit van het team. Yossi Sarid, leider van de progressieve partij Meretz, zal op gezette tijden aan de onderhandelingstafel plaatsnemen. Barak en oud-premier Shimon Peres begeleiden de onderhandelingen, maar nemen er in eerste instantie niet direct aan deel.

„Dit is een poging een raamakkoord tot stand te brengen”, zei Beilin zaterdag voor de televisie. „De partijen zijn het al eens over de parameters voor vrede, dus er hoeft in mijn ogen niet veel discussie meer plaats te hebben. En zolang onderhandelingen mogelijk zijn, moeten ze worden gevoerd.”

Het Palestijnse onderhandelingsteam wordt geleid door parlementsvoorzitter Ahmed Qureia. Behalve Erekat maken onder anderen minister van Informatie Yasser Abed Rabbo en minister en senior-onderhandelaar Nabil Shaath er deel van uit.

Qureia merkte op dat er op het ogenblik nog over geen enkel onderwerp overeenstemming bestaat, maar zei dat de twee partijen zullen proberen een eerlijk akkoord tot stand te brengen. „Als zich een kans voordoet, zullen we die niet verknoeien”, aldus Qureia.

In de val
De Palestijnse leider Yasser Arafat kwam eerder deze week met het voorstel een onderhandelingsmarathon te houden, om te proberen nog voor de Israëlische premiersverkiezingen van 6 februari een vredesakkoord te bereiken. Barak, die in de peilingen ver achterligt op de rechtse kandidaat Ariel Sharon, heeft een akkoord met de Palestijnen nodig om zijn kansen bij de verkiezingen te vergroten. Vrijdag stelde Barak een beslissing over Arafats voorstel uit, nadat een Israëlische tiener op de Westoever door Palestijnen was vermoord. In verband met de moord hebben Israëlische soldaten die zich uitgaven voor Arabieren zaterdag in een dorp op de Westoever een 25-jarige vrouw gearresteerd. De vrouw zou het slachtoffer, de zestienjarige Ophir Rakhum, in de val hebben gelokt door via internet een afspraak met hem te maken. In e-mails had ze zich voorgedaan als een Amerikaanse toeriste die Jeruzalem bezocht.