Voorpagina9 januari 2001

Dossier Crisis Midden-Oosten

Israëli's tegen afstaan Tempelberg

Palestijnen verwerpen
vredesvoorstel VS

JERUZALEM – De Palestijnen hebben het vredesvoorstel van de Amerikaanse president Bill Clinton verworpen als uitgangspunt voor vredesoverleg. „We laten ons niet onder druk zetten”, zei de Palestijnse onderhandelaar Saeb Erekat gisteren, daags nadat Clinton de Palestijnen en de Israëliërs had gevraagd het verzet tegen het vredesplan op te geven.

In de Oude Stad van Jeruzalem demonstreerden zeker 200.000 Israëliërs tegen het plan van Clinton, waarin de Palestijnen de zeggenschap krijgen over de Tempelberg, een voor Joden en moslims heilige plaats. Er waren duizenden politiemannen op de been gebracht om de orde te handhaven. De agenten voorkwamen dat de demonstranten de wijken van moslims en christenen binnentrokken in de Oude Stad, waar de Tempelberg ligt. Adnan Husseini, de voornaamste Palestijnse toezichthouder over een van de islamitische heiligdommen op de Haram as-Sharif, noemde de demonstratie een provocatie.

De Israëlische premier Ehud Barak zei dat Israël ook in de laatste twaalf dagen van Clintons presidentschap bereid is te onderhandelen op basis van diens vredesvoorstel. Barak erkende echter dat het zeer onzeker is of een vredesakkoord kan worden bereikt voor 20 januari, de laatste dag van Clintons ambtstermijn. Hij zei dat Israël „enigszins van mening verschilde” met Clinton over diens vredesvoorstel. Barak weidde hier niet over uit. Eerder heeft hij gezegd dat hij niet bereid is de Tempelberg aan de Palestijnen over te dragen.

Barak was somber over het op korte termijn bereiken van een akkoord. „Als een akkoord niet in de nabije toekomst tot stand komt, dan wordt het lange tijd niet bereikt.”

Clinton heeft zijn gezant Dennis Ross nogmaals naar het Midden-Oosten gestuurd. Net als Israël hebben ook de Palestijnen echter al laten doorschemeren dat ze er niet meer in geloven dat er voor 20 januari een akkoord kan worden bereikt.

Erekat, de leider van het Palestijnse onderhandelingsteam, zei tegen het opstellen van een principeverklaring te zijn die is gebaseerd op Clintons voorstel en die de basis zou moeten vormen voor verder overleg. Volgens Erekat zijn de resoluties 242, 338 en 194 van de Veiligheidsraad het enig aanvaardbare uitgangspunt voor vredesoverleg. Daarin wordt Israël opgeroepen zich uit de veroverde Palestijnse gebieden terug te trekken en de Palestijnen het recht op terugkeer in hun voormalige woonplaatsen te gunnen. Het voorstel van Clinton voorziet wel in de teruggave van 95 procent van het territorium dat Israël op de Palestijnen heeft buitgemaakt, maar de terugkeer van de miljoenen Palestijnse vluchtelingen maakt er geen deel van uit.

Onder de Israëliërs bestaat het meeste verzet tegen de door Clinton voorgestelde overdracht van de Tempelberg in Jeruzalem. Op die plek stond de tempel van Salomo, waardoor de berg voor Joden een plaats van gebed is geworden. Ook voor moslims is de berg, door hen Haram as-Sharif genoemd, een heilige plaats omdat de profeet Mohammed daarvandaan ten hemel zou zijn gevaren. Bovendien staan er twee van de belangrijkste moskeeën.

In de Gazastrook werd een 34-jarige Palestijnse voetganger door Israëlische militairen doodgeschoten. Het leger zei in een verklaring dat de man een verdacht uitziende tas droeg en te dicht bij de militairen kwam. Kennelijk vreesden de militairen dat de man een zelfmoordaanslag wilde plegen.

Bij een treffen tussen stenengooiende Palestijnen en Joodse kolonisten in het dorp Hares op de Westoever kwam een 27-jarige Palestijn om het leven. Palestijnen zeiden dat hij in de borst was getroffen. De confrontatie begon toen dorpelingen een auto van kolonisten met stenen bekogelden.

Elders op de Westoever, ten noorden van Jeruzalem, werd een Israëlische auto vanuit een hinderlaag beschoten. Een twaalfjarige passagier raakte hierbij gewond, zei een kolonistenwoordvoerder.

Bij het Palestijns-Israëlische geweld, dat eind september uitbrak, zijn 362 mensen omgekomen, meest Palestijnen.