Clinton in ernstige tijdnood

VS-gezant Ross
gaat weer naar
Midden-Oosten

De Amerikanen lijken er niet meer op te rekenen dat Israël en de Palestijnen er nog in slagen onder Clintons presidentschap –dat op 20 januari afloopt– tot een vredesakkoord te komen. De Amerikanen streven er nu vooral naar de twee partijen hun tegenstellingen enigszins te laten overbruggen, zodat ze in elk geval een betere basis hebben om later –misschien onder auspiciën van de volgende Amerikaanse regering– tot een akkoord te komen. Zowel Barak als Arafat heeft tegen Clinton gezegd dat ze met enig voorbehoud zijn voorstellen voor een akkoord accepteren. Maar daarmee zijn de grote principiële meningsverschillen tussen de twee partijen nog niet uit de wereld.

Hoge Palestijnse en Israëlische functionarissen hebben gisteren op een geheim gehouden locatie in Egypte met het hoofd van de Amerikaanse inlichtingendienst, de CIA, naar wegen gezocht een eind te maken aan het geweld in de Palestijnse gebieden. Los van het overleg, waarover geen mededelingen werden gedaan, gaven de twee partijen elkaar de schuld van het voortduren van het geweld.

Barak zei niet verder te zullen praten over het vredesvoorstel van Clinton, tenzij de Palestijnse Autoriteit ervoor zorgt dat het geweld afneemt. Palestijnse veiligheidsfunctionarissen zeiden echter niets tegen het geweld te kunnen doen voor Israël de afsluiting van de Westoever en de Gazastrook ongedaan maakt. De gebieden zijn afgesloten in reactie op het geweld.

De Palestijnen hebben Israël ook opgeroepen niet langer leiders van de opstand, die sinds eind september gaande is op de Westoever en in de Gazastrook, op de korrel te nemen. Volgens de Palestijnen zijn meer dan twaalf van hun leiders door Israëlische militairen gedood. Israël beschouwt deze liquidaties als een legitiem wapen in de strijd tegen terrorisme.

De Palestijnen waren bij het overleg in Egypte vertegenwoordigd door drie inlichtingen- en veiligheidschefs en Israël door het hoofd van de geheime dienst en een legergeneraal. Een medewerker van Arafat zei dat het overleg niets te maken had met de intifada, ofwel de opstand in de Palestijnse gebieden. „De intifada zal doorgaan”, zei Arafats medewerker, Nabil Abu Irdeneh. De radicale Palestijnse Hamas-beweging liet weten niets te zien in het veiligheidsoverleg.

In verband met de bomaanslag waarbij op 28 december in Tel Aviv veertien mensen gewond raakten, is nog diezelfde dag een Jordaniër gearresteerd, maakte Israël gisteren bekend. De man, een 25-jarige nachtwaker, wordt ervan verdacht de bom tot ontploffing te hebben gebracht. Hij zou door de Tanzim-militie zijn gerekruteerd, die is verbonden aan Arafats Fatah-factie.

Tachtig redenen
Fatah wees gisteren het vredesplan dat door Clinton is voorgelegd resoluut van de hand. In een verklaring met de titel ”Tachtig redenen waarom Fatah de voorstellen van president Clinton afwijst” fulmineert de beweging tegen de „zionistische lobby” in de Amerikaanse politiek. „Het Amerikaanse monopolie betekent dat de zionistische groep in het Witte Huis en de zionistische lobby de toekomst van de Palestijnse zaak controleren.”

De beweging stelt dat de toekomstige Palestijnse staat niet alleen controle moet uitoefenen over de bovenkant van de Tempelberg, zoals Clinton voorstelt, maar ook over de westelijke muur van het complex, de voor Joden heilige Klaagmuur.

Deze kant van de Tempelberg zou onder het plan van de Amerikaanse president onder Israëlische soevereiniteit blijven. „De Joden mogen alleen komen bidden met toestemming van de moslims”, meldt de verklaring. Ook het Joodse deel van de Oude Stad van Jeruzalem moet volgens Fatah aan de Palestijnen toekomen. Daarnaast eist de beweging dat het recht op terugkeer van de 3,7 miljoen Palestijnen die wegvluchtten toen de staat Israël werd gesticht, blijft gehandhaafd.

In een gezamenlijk rapport van Israëlische en Arabische mensenrechtenorganisaties staat dat tijdens onlusten in oktober in Arabische dorpen in Israël de politie met scherp op demonstranten heeft geschoten, hoewel het leven van de agenten niet in gevaar was. „De politie heeft verzaakt het leven van de burgers te beschermen”, aldus een verklaring.

In oktober vielen er bij hevige protesten van Israëlische Arabieren dertien doden. Ten tijde van de onlusten meldde de politie herhaaldelijk onder vuur van de demonstranten te hebben gelegen. Het rapport, gebaseerd op gesprekken met ooggetuigen, is overgedragen aan een staatscommissie die is opgericht om de omstandigheden waaronder de doden vielen te onderzoeken.

Israëlische legerofficieren berispten gisteren een militair wegens het neerschieten van een vijftigjarige Palestijn op 1 januari bij een controlepost van het leger in Hebron op de westelijke Jordaanoever. Volgens de officieren heeft de militair de regels voor het schieten op burgers overtreden. De zaak is voor verder onderzoek overdragen aan de militaire politie.

Jadallah al-Jabari werd door twee kogels geraakt toen hij de controlepost wilde passeren. Het incident werd deels vastgelegd door een camera van Associated Press Television News. Op de beelden is te zien hoe de ongewapende Palestijn met Israëlische militairen praat en seconden later gewond op de grond ligt. De beelden werden verschillende malen vertoond op de Israëlische televisie.

Israëlische militairen schoten gisteren een twintigjarige Palestijnse vrouw dood, die in de buurt van Nablus op de Westoever in een auto zat. Volgens haar zwager, die reed, werd de auto zonder waarschuwing onder vuur genomen. Het leger zegt een onderzoek te zijn begonnen naar de toedracht. Aan de rand van Ramallah op de Westoever is een tienjarige jongen in het hoofd geschoten. Hij verkeert in levensgevaar.

Volgens getuigen en familieleden was het kind van school op weg naar huis, toen hij en zijn vriendjes vanaf een Israëlische legerpost werden beschoten. Het leger zegt rubberkogels en traangas te hebben afgevuurd op stenengooiers. Bij een controlepost elders op de Westoever werd een Palestijnse man verwond door Israëlische kogels. Volgens het leger had hij geen gehoor gegeven aan het bevel stil te staan en probeerde hij er van door te gaan.