Premier Barak
kondigt aftreden
onverwachts aan

JERUZALEM – De Israëlische oud-premier Benjamin Netanyahu heeft gisteren aangekondigd dat hij zich kandidaat stelt voor het premierschap en voor het leiderschap van de Likud-partij. Netanyahu, de vroegere leider van de rechtse Likud, deed zijn aankondiging meteen na zijn terugkeer uit de Verenigde Staten. Weliswaar is zijn kandidatuur technisch onmogelijk, maar zijn partijgenoten hopen dat er toch een mogelijkheid wordt gevonden.

Netanyahu noemde het plotselinge besluit van premier Ehud Barak om af te treden „de meest cynische streek in de geschiedenis van Israël.”

Zaterdagavond had Barak, tot ieders verrassing, aangekondigd dat hij aftreedt. Hij maakte zijn beslissing bekend op de nationale televisie. Gisteren legde hij aan zijn kabinet uit wat zijn beweegredenen voor deze stap zijn. Waarschijnlijk worden in februari premiersverkiezingen gehouden, waarvoor Barak zich kandidaat stelt.

Ingewijden menen dat Barak een slimme tactische zet heeft gedaan om zijn grootste politieke rivaal Netanyahu te vlug af te zijn. In de peilingen ligt Netanyahu, Baraks voorganger als premier, mijlenver op hem voor. Maar aan de verkiezingen voor het premierschap kunnen alleen kandidaten meedoen die lid zijn van de Knesset, wat Netanyahu niet is. Na zijn nederlaag tegen Barak, anderhalf jaar geleden, had Netanyahu het politieke toneel in zijn land vaarwel gezegd en was hij het uiterst lucratieve lezingencircuit in de VS ingedoken. De groeiende onmin onder de Israëlische bevolking over Baraks beleid ten aanzien van de Palestijnen en vooral de manier waarop hij de zogenoemde tweede intifada tegemoettreedt, hebben Netanyahu kennelijk doen besluiten een nieuwe gooi naar het premierschap te doen.

Na zijn terugkomst uit de VS gaf Netanyahu een persconferentie, waar hij de vloer aanveegde met Baraks beleid. Hij zei dat Barak „zwakte uitstraalt” jegens de Palestijnen en dat de meer dan twee maanden van gewelddadigheden de schuld zijn van Barak. Netanyahu zei dat hij zelf voor een „koude vrede” zou kunnen zorgen, gebaseerd op gemeenschappelijke belangen en veiligheid. Hij zei dat dat het beste was wat Israël in alle redelijkheid kan verwachten, omdat niet te verwachten valt dat het Midden-Oosten „een soort Scandinavië” wordt.

Complete verrassing
Baraks beslissing kwam zaterdag als een complete verrassing. Hij was na veel getouwtrek in de Knesset, waar de oppositie tegen zijn beleid steeds groter werd, uiteindelijk bezweken voor de druk om nieuwe parlementsverkiezingen uit te schrijven. Deze verkiezingen worden vermoedelijk over vier à vijf maanden gehouden. Nu komen daar volkomen onverwacht premiersverkiezingen bij, die al over twee maanden zullen plaatsvinden.

Aanhangers van Netanyahu zijn meteen begonnen uit te vinden of de kieswet zodanig kan worden aangepast dat de ex-premier toch aan die premiersverkiezingen kan meedoen. De Likud is voorstander van een wetswijziging die het iedereen mogelijk maakt zich kandidaat te stellen. Het is echter maar de vraag of een dergelijk amendement nog voor de premiersverkiezingen zijn beslag kan krijgen. Een andere mogelijkheid –waar Netanyahu zelf voorstander van is– zou zijn het parlement te ontbinden. Dan moeten er tegelijk met de premiersverkiezingen ook parlementsverkiezingen worden gehouden, en in dat geval zou Netanyahu zowel voor een parlementszetel als voor het premierschap kandidaat kunnen zijn.

Binnen Likud is de woede over Baraks stap groot. Alom werd door het rechtse politieke kamp geroepen dat Barak met deze stap een uiterst doorzichtige truc uithaalt om zijn tegenstander Netanyahu de wind uit de zeilen te nemen.

Baraks beslissing om af te treden gaat misschien betekenen dat de geplande parlementsverkiezingen worden afgeblazen of uitgesteld, of juist eerder gehouden. Barak zei dat de meeste Knesset-leden niet zozeer uit waren op Knesset-verkiezingen, maar meer op zijn vertrek, een wens waaraan hij nu besloten had gehoor te geven. Barak is vast van plan terug te komen als premier, met een nieuw mandaat van de kiezers. Met een ongewijzigde Knesset komt hij dan echter onmiddellijk weer in dezelfde problemen als waar hij de afgelopen tijd tegenaan is gelopen.

Analisten denken dat Barak voor de verkiezingen tot een belangrijk akkoord met de Palestijnen wil zien te komen. Volgens de peilingen maakt hij zonder tastbare vooruitgang in het vredesproces met de Palestijnen geen schijn van kans op herverkiezing. De Palestijnse leider Yasser Arafat zei het echter niet te zien gebeuren dat er tijdens de Israëlische verkiezingscampagnes vooruitgang wordt geboekt in het vredesproces.