Angst voor zwaarbewapende militairen

Papoea's gematigd op
onafhankelijkheidsdag

JAYAPURA – Met hun leiders achter de tralies en 1000 zwaarbewapende Indonesische militairen en politieagenten om zich heen hebben Papoea's op Irian Jaya zich bij de herdenking van hun eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring, 39 jaar geleden, onthouden van oproepen tot afscheiding van Indonesië.

„De politie zegt dat zij zal ingrijpen als we politieke uitspraken doen. We willen geen geweld, we willen niet dat zij ingrijpen”, zei Willy Mandowen, een oudgediende van de onafhankelijkheidsbeweging.

De Indonesische politie heeft afgelopen week vier leiders van de Papoease Presidiumraad aangehouden en twee van hen zijn inmiddels aangeklaagd wegens ondermijnende activiteiten. Gisteren dreigde president Wahid voor de televisie met streng optreden tegen figuren die ertoe oproepen Irian Jaya of andere opstandige provincies van Indonesië af te scheiden.

In Jakarta gebruikte de politie traangas tegen ongeveer 200 separatisten die betoogden bij de Amerikaanse ambassade. Verscheidene betogers werden geslagen toen zij weigerden vlaggen van de onafhankelijkheidsbeweging uit handen te geven. De Papoea-betogers waren eerst samengekomen bij de ambassade van Nederland, dat hun gebied tot 1961 heeft bestuurd.

De bijeenkomst in de hoofdstad Jayapura van Irian Jaya, dat tegenwoordig ook wel Papoea wordt genoemd, werd bijgewoond door meer dan 2000 mensen, van wie sommigen zich in traditionele Papoea-dracht hadden gehuld. De bijeenkomst werd gehouden bij een cultureel centrum waar in de Nederlandse tijd het koloniale gezag was gehuisvest en waar stamhoofden op 1 december 1961 samenkwamen om de onafhankelijkheid te eisen. Nederland trok zich twee jaar daarna uit Nieuw-Guinea terug, maar in plaats van onafhankelijk te worden werd het gebied door Indonesië ingelijfd.

De organisatoren van de herdenking waagden het met oog op de Indonesische dreigementen niet eens om de oorspronkelijke onafhankelijkheidsverklaring voor te lezen. „We kunnen allen maar bidden en onze strijd gedenken”, erkende Tom Beanal, een lid van de Papoease Presidiumraad dat op vrije voeten is gebleven. Het kwam hem te staan op boe-geroep uit de menigte, die op iets meer verzet had gehoopt. „We zijn hier gekomen om onze vrijheid uit te roepen”, riep een man. Eerder hadden actievoerders bij het cultureel centrum een Papoeavlag gehesen naast de Indonesische vlag. In het verleden hebben pogingen van de Indonesische veiligheidstroepen om de Papoeavlag neer te halen bloedige onlusten teweeggebracht. Vorige maand kwamen na zo'n incident in de afgelegen plaats Wamena nog veertig mensen om het leven. De politie liet de vlag vrijdag ongemoeid, maar zei dat het de laatste keer moest zijn geweest en dat de separatisten het door hen bezette cultureel centrum moeten ontruimen. Als compromis wordt het de separatisten toegestaan hun vlag op vijf aangewezen plaatsen te laten wapperen. Eén daarvan is het huis in Jayapura van de gearresteerde voorzitter van de Papoease Presidiumraad, Theys Eluay.