Queen Cat doet
Achterhoek aan

”No dogs”, staat er op de deur van haar atelier. Met katten heeft de organisatrice van het kattenspektakel natuurlijk wél wat. Altijd al gehad, trouwens. Carolien Klein Goldewijk van atelier Bubastis in Bredevoort is anderhalf jaar doende geweest met het organiseren van de Tour des Chats. Nu verheugt ze zich in het resultaat: de Achterhoek, Liemers en het aangrenzende Münsterland lijken een waar kattenrijk. Kattenliefhebbers trekken vanuit het hele land naar de groene streek.

H. M. De Kat
Wilden Carolien Klein Goldewijk en haar medeorganisatoren aanvankelijk de kat in Bredevoort centraal stellen, de kattenregio bleef maar uitdijen: van een enkele link tussen de boekenstad en Halle kreeg het enthousiasme voor de kat langzaam vat op de hele Achterhoek, wat ten slotte is uitgelopen op een euregionaal spektakel. De Duitse plaatsen Bocholt, Darfeld en Schöppingen zijn ook van de kattenpartij. Het beest is stimulans voor een compleet cultureel, kunstzinnig en toeristisch festijn. Het evenement van Stichting Kunsttoer moet de regio intussen meer landelijke bekendheid geven.

Katten zijn populaire huisdieren. Zo'n 22 procent van de Nederlandse huishoudens heeft bij elkaar ongeveer 2,1 miljoen katten te gast. Het dier verhoogt het huiselijke element. De aandacht voor de kat lijkt in de Achterhoek echter te zijn gegroeid tot adoratie. Aan relativeren doet men er deze zomer niet meer. Hare Majesteit De Kat, die gewoonlijk niet schuwt de planten uit de vensterbank te duwen, is deze dagen op een troon gezeten – alle frivool, kolder en vrolijkheid ten spijt. Wat dat betreft zou het bezoekersbestand interessant voer voor psychologen zijn.

De eigenschappen van de kat worden luid geroemd: het beest is niet alleen een uiterst kunstzinnig dier, het heeft ook een bijzonder karakter. Het is zelfverzekerd, onafhankelijk, zijn uitstraling is mysterieus, de kat beweegt zich met gratie en souplesse en zijn voorkomen is aristocratisch. Begrijpelijk dus dat het oude Egypte het dier heilig verklaarde en dat de kat een onuitputtelijke bron van inspiratie voor beeldende kunstenaars, dichters, schrijvers, musici vormt.

Vliegertouw
Die inspiratiebron is herkenbaar in de Achterhoek. Katten dienen zich in allerlei gedaantes aan. Hangend aan de muur van een galerie, op de fiets in een beeldentuin, in de lucht aan een vliegertouw. De beesten manifesteren zich in galerieën en theaters, maar ook in een cactuskwekerij, een natuurlabyrint, een schimmenspeltheater en een molen. In boekenstad Bredevoort liggen tal van etalages vol met kattenboeken.

Eigenaar Pruim van antiquariaat De Steunbeer legde ”Tijs en Lapje” van Annie M. G. Schmidt, de politieroman ”De Gelaarsde Kater” en ”The Great Cat Massacre and Other Episodes in French Cultural History” voor het raam. Pruims antiquariaat is dan wel gespecialiseerd in geschiedenis, kunstgeschiedenis en literatuur, hij en zijn vrouw hebben twee dozen poezenlectuur verzameld. Pruim: „Je komt erachter dat er verbazend veel over katten is geschreven. En onder kopers is er nogal belangstelling voor. Inmiddels heb ik zo'n vijftien boeken verkocht.”

Pruim heeft één zeldzaam exemplaar gevonden: een kattenboek van de bekende dierenschilderes Henriëtte Ronner. Het is een Franse uitgave met grote letters en natuurlijk platen. „Eerlijk gezegd vind ik haar kattentekeningen wel erg sentimenteel”, commentarieert de antiquair.

Pruims zeldzame werk moet 150 gulden opbrengen. Dat is een schijntje vergeleken met het boek ”Henriëtte Ronner en Hare Katjes” dat de Bredevoortse English Bookshop aanbiedt. Het exemplaar uit 1891 gaat de koper 480 gulden kosten. De winkel geeft ter gelegenheid van de Tour des Chats een speciale Cat Catalogue uit. De tweedehandsboekwinkel heeft zo'n 120 werken gevonden waarin de kat een rol speelt. Anders dan in De Steunbeer van Pruim bevat die verzameling ook boeken over de verzorging van katten en betreft zij de kattenfamilie in den brede, inclusief tijger en de leeuw. Niettemin is de kat ook in verrassend veel proza en poëzie doorgedrongen.

Kattenmummie
In de anderhalf jaar voorbereidingstijd is de geschiedenis nagevorst op kattenelementen. Dat heeft best wat opgeleverd. Al was het alleen maar het gegeven dat de kat niet altijd met een heilig aanzien door het leven is gegaan. In de Middeleeuwen viel het dier –immers verschijning van satan en metgezel van de heks– ten prooi aan marteling en verbranding. Het kattenlot is echter vanaf het midden van de 18e eeuw aanzienlijk verbeterd, getuige de status die het beest in de Achterhoek krijgt.

Bij het spitten in oude gegevens is behalve allerlei boeken en schilderijen ook het kattenduet van Rossini boven water gekomen. Kasteel Bergh, gelegen aan de rand van het stadje 's-Heerenberg, exposeert een Egyptische kattenmummie. Het Leidse Rijksmuseum van Oudheden gunde het kasteel de attractie tijdelijk. Met veel inlevingsvermogen krijgt het vormloze omwindsel een kattengezicht.

Behalve de kattenmummie laat de expositie ”De kat in de kunst” in het kasteel flink wat schilderijen van een van de bekendste poezenschilderessen zien: Henriëtte Ronner-Knip (1821-1909). De schilderes verbeeldt de moederweelde van een kat met vijf jongen, ze tekent de ontmoeting van een keeshond met een blazende kat en laat zes katjes op een kussen spelen. In het Achterhoekse kattenspektakel valt de huiselijkheid van Ronners schilderijen op. Die contrasteert ook al met de andere kasteelzaal die aan de katten is gewijd. Sculpturen als ”Farao's kop” en ”Katgodin” zetten het 'heilige' dier modernistisch neer. Een behoorlijk aantal van de gebeeldhouwde werken is overigens te koop.

Gelaarsde kat
Speciale fiets- en autoroutes voeren langs diverse kattenlocaties in de Achterhoek. Het aardige is dat ze meteen de belangrijkste attracties en bezienswaardigheden van de streek meenemen. Zo is ”De kat in de Kunst” een goede aanleiding om heel het kasteel, wel geschaard onder de oudste en belangrijkste kastelen van ons land, eens te bekijken. Wel zo interessant, trouwens. De expositie beslaat bovendien maar twee van de vele kamers van Huis Bergh.

De toegankelijkheid van het oude gebouw valt op: het is ingericht als een bewoond huis, bijna alle kamers zijn te betreden en vanaf de middeleeuwse verdedigingstoren heb je een prachtig uitzicht op de omgeving. Het interieur bevat kunstvoorwerpen uit de late Middeleeuwen en de 16e eeuw. Je ziet er schilderijen van Vlaamse, Duitse en Italiaanse meesters, meubelen, beeldhouwwerken, oude boekbanden en verluchte handschriften. In de toren bevinden zich een wapenkamer en een muntenverzameling. Met harnasonderdelen aan en wapens in de hand kunnen kinderen zich levendig een riddergevecht inbeelden. Ook de Tour des Chats vergeet de jeugd niet: voor de kids wordt in het kasteel in de 'kattenmaanden' het sprookje van de gelaarsde kat opgevoerd.

De Tour des Chats duurt tot 23 augustus. Info: 0575 - 51 93 30 of www.tour-des-chats.nl.