Zoo's zetten zichzelf
in het zonnetje

Het initiatief van het elftal moet de zoveelste publiekstrekker in recreatieland worden. De vraag is waarom. Elk jaar krijgen de zoo's immers zo'n 9 miljoen bezoekers langs de kassa. Een dergelijk aantal geeft allerminst reden tot klagen, verduidelijkt Margreet Sandee, voorlichter van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD). „De meeste mensen kunnen zo vier, vijf parken opnoemen, maar weten niet dat er elf in Nederland bestaan, die nauw samenwerken en enorm divers zijn. Dat aspect willen we juist voor het voetlicht halen.”

De NVD werd 33 jaar geleden opgericht. De prille samenwerking bewoog zich voornamelijk op zakelijk terrein. Gaandeweg tekenden zich op wereldschaal ernstige milieuproblemen af. Veel diersoorten dreigden in hoog tempo uit te sterven. De dierentuinen gingen inzien dat zij meer te betekenen hadden dan het bieden van een leuk dagje uit.

Natuureducatie en onderzoek behoren thans tot de voornaamste doelstellingen van de NVD. Ook probeert men een bijdrage te leveren aan de instandhouding van bedreigde diersoorten. De dierentuinen richtten voor dat doel de stichting Dierentuinen Helpen op om projecten te steunen. Niet alleen met financiële bijdragen, maar ook door overdracht van kennis en ervaring. Kleinschaligheid en directe betrokkenheid van de lokale bevolking bij de uitvoering zijn belangrijke uitgangspunten. Zo sponsorden de zoo's het herstel van het leefgebied van de groenwangamazone in Mexico en een onderzoek naar de toekomst van leeuwen in Queen Elizabeth National Park in Uganda.

Gedragscodes
Tijdens het Nationaal Dierentuinweekend kunnen bezoekers aan een quiz deelnemen. De vijftien vragen hebben betrekking op de NVD. De moeite van het beantwoorden wordt in ieder geval beloond met een verjaardagskalender. „Daarnaast maakt een diaserie duidelijk dat de elf aangesloten dierentuinen allesbehalve een eenheidsworst zijn. Iedere zoo heeft een eigen gezicht ontwikkeld, met eigen specialismen en opvattingen over ideale presentaties. Ieder belicht de natuur op eigen wijze: van regenwoud tot oceaan, van apen tot zeezoogdieren en van ecodisplay tot levend museum. Binnen de eenheid van de NVD is de verscheidenheid toch groot gebleven.”

De dierentuinen scharen zich bij de modernste zoo's ter wereld. „In veel gevallen lopen zij voorop om dieren te laten zien in natuurlijke groepen én natuurlijke verblijven. Lidmaatschap van de NVD geldt als een kwaliteitskeurmerk. Er zijn gedragscodes op het gebied van omgang met de dieren, de aandacht voor dierenwelzijn en soortbehoud, het streven naar de hoogste kwaliteit in de dierverzorging, maar ook in de ontvangst en begeleiding van bezoekers en de samenwerking met de overheid op het gebied van wetgeving, opvang van in beslag genomen dieren en veel meer.”

Cadeaubon
In de Nederlandse dierentuinen treft het publiek 1600 soorten dieren aan. Vissen en ongewervelden niet meegerekend. De verscheidenheid varieert van rode bosmieren tot tuimelaars. Iedere soort stelt zo zijn eisen aan verzorging en verblijf. De zoo's werken nauw samen en wisselen gegevens uit over diëten, huisvesting en medische zorg. „Veel parken bieden tijdens het Nationaal Dierentuinweekend een kijkje in de keuken. Er zijn speciale rondleidingen. Het publiek komt op plekken die normaal niet toegankelijk zijn.”

De parken trakteren iedere honderdste bezoeker bovendien op een Nationale Dierentuinbon. Margreet Sandee: „Gezinnen met kinderen tot en met 12 jaar behoren tot de traditionele dierentuinbezoekers. We proberen met de bon nieuwe doelgroepen aan te boren, bijvoorbeeld mensen die denken dat dierentuinen nog bestaan uit oude, volgepropte kooien. De cadeaubon geeft toegang tot een van de elf dierentuinen en is vanaf volgende week zaterdag daar ook voor 25 gulden te koop.” De NVD onderhandelt met het Kruidvat om de drogisterijketen als verkooppunt in te kunnen schakelen.

Nieuw dit jaar
De Nederlandse dierentuinen bruisen van activiteit. Dierentuin Amersfoort opent de poorten van de ”Stad der Oudheid”, waarin de relatie tussen mensen en dieren in oude culturen centraal staat. De bezoeker komt in oude oosterse sferen terecht en kijkt vanaf een tempelberg op jachtluipaarden en leeuwen neer.

Artis legt de laatste hand aan een wolvenperk, een ruim bebost terrein met heuvels en waterpartijen. Halverwege dit jaar is ook de Afrikaanse savanne gereed, het domein van Grévy-zebra's, witstaartgnoes, stokstaartjes, struisvogels, kroonkraanvogels en parelhoenders.

Safari Beekse Bergen breidt de demonstraties met vrij vliegende roofvogels uit, terwijl Vogelpark Avifauna met valken, uilen en buizerds capriolen uithaalt. Drie Amerikaanse zeearenden zitten op een nest. Als alles naar verwachting verloopt, kruipen de kuikens eind april/begin mei uit het ei.

Apenheul timmert nog druk aan een „revolutionair” verblijf voor orang-oetans. Deze roodharige mensapen uit Indonesië krijgen komende zomer maar liefst 8 eilanden tot hun beschikking. In Diergaarde Blijdorp zal in de zomer het gorillaeiland klaar zijn, een nieuw onderdeel van de Afrikaanse regenwoudbiotoop. Naar verwachting gaat deze winter het waterwerelddeel Oceanium open. Ook in Arnhem wordt gewerkt aan zo'n ecodisplay. Vijf van de negen bassins van Burgers' Ocean zijn al bewoond door vissen en lagere dieren als sponzen en anemonen. In het tunnelbassin zwemmen twee haaien.

In Ouwehands Dierenpark is het zoete gedeelte van Waterland helemaal af. Er zijn bevers, reeën, jufferkraanvogels en veel vissen te zien. Dierenpark Wissel breidt het Stekel-eiland uit en bevolkt tevens het Madagaskar-eiland met vari's, halfaapjes. Het Noorder Dierenpark toont natuurfoto's van Paul van Galen over Patagonië, het Zuid-Amerikaanse gebied dat in de uitbreidingsplannen een belangrijke rol speelt. Het nieuwtje van Dolfinarium –de driedimensionale film ”Piraten”– valt in de hele beestenboel een beetje buiten de boot.

Onder de paraplu van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen schuilen: Apenheul in Apeldoorn, Artis in Amsterdam, Burgers' Dierenpark in Arnhem, Dierenpark Amersfoort, Diergaarde Blijdorp in Rotterdam, Dolfinarium Harderwijk, Noorder Dierenpark in Emmen, Ouwehands Dierenpark in Rhenen, Safari Beekse Bergen in Hilvarenbeek, Vogelpark Avifauna in Alphen aan de Rijn, Dierenpark Wissel in Epe.