Wijde vergezichten
voor Friese fietsers

Voor hotel Gaasterland staan de fietsen uitnodigend klaar. Bij het arrangement zijn ze niet inbegrepen, maar zonder trekhaak aan de auto lukte het ons niet de rijwielen te vervoeren. Het gastvrije gebaar wordt bezegeld met koffie en een Fries koekje. Niet genoeg om 50 kilometer te halen, maar wel om koers te zetten naar Oudemirdum. Op de Brink van Rijs, bij het VVV-kantoor, is het startpunt van de route ”Van de Kliffen naar Lemmer”.

Geïnspireerd door het oorspronkelijke Verkadealbum ging Henk de Boer, ontwerper en tekenaar bij aardewerkfabriek Tichelaar in Makkum, aan de slag. Van twaalf plekjes waar Thijsse over schreef maakte hij schilderijen. De opvallend fel gekleurde aquarellen hangen momenteel in het mooiste en oudste pand van Workum: de VVV. Plaatjes van de kunstwerken kunnen fietsend door Gaasterland verzameld en in het boekje geplakt worden. Bij Hotel Boschlust slepen wij ons eerste prentje in de wacht.

Bloedige schrammen
De geur van gier vergezelt ons gedurende de verdere dag. Daartegenover staat dat de lente ontluikt. Pasgeboren lammetjes wankelen wollig en wit achter moeders met de kleur van vuile sokken. Het speenkruid spikkelt de slootkanten geel en baltsende futen bewijzen dat het voorjaar niet meer is tegen te houden.

We vallen op deze tocht vrij snel met onze neus in de boter: Het Oudemirdumer Klif blijft na een dag fietsen als een hoogtepunt van deze route in je herinnering achter. Thijsse: „Om daar te komen moet je nog heel wat dolen langs rulle zandweggetjes en over erven en landerijen. Ik weet niet of wij wel het beste pad gekozen hebben, maar wel dat het mij een paar winkelhaken en een paar bloedige schrammen heeft gekost. 't Was de moeite waard. Dat Oudemirdumer Klif is nu wel geen hoge berg –het hoogste punt is misschien een meter of zes boven het zeevlak–, maar 't is stellig een van de mooiste en interessantste plekjes van ons vaderland.”

Wij zijn er zonder dolen en kleerscheuren gekomen. We moeten wel de fiets parkeren en een eindje wandelen. Thijsse stond hier destijds met eenzelfde soort zonnetje „dat over het vale water scheen.” We missen de door hem bezongen oeverzwaluwen, maar de kolganzen vergoeden alles. Twee zwarte Friese paarden maken het plaatje af. Geborsteld zouden ze voor de Gouden Koets niet misstaan. Het ligt niet aan de routebeschrijving, maar aan onszelf, dat we na het Klif hetzelfde rondje twee keer fietsen. Namen als Liemerige Wei, Hoitebuorren en Sondeler Leien herinneren ons eraan dat we in Friesland zijn. Als ik het op z'n Fries probeer uit te spreken, zegt m'n dochter: „Mam, laat het maar liever gewoon op het bordje staan.”

Vorstelijk
Het stuk langs de grote weg over de Prinses Margrietbrug naar Lemmer is eindeloos. Helaas moeten we na een uur puffen in restaurant ”het Hoekje” hetzelfde stuk terug. Jetty de Vries van VVV IJsselmeergebied-Friesland noemt het kiezen van alternatieve routes moeilijk. „Er zijn wel fietspaden bijgekomen, maar die lopen niet langs de plekjes waar Thijsse is geweest. Bovendien wordt de route onoverzichtelijk als je verschillende mogelijkheden beschrijft.”

Hoewel het zadel steeds nadrukkelijker aanwezig is, bloeien we in het Sturnumanbos op. Als we de solo van de lijster vergeten, hangt tussen de bomen een weldadige stilte die je weinig meer tegenkomt. De gedachte dat we de twee andere routes per auto afleggen, geeft energie voor de laatste 10 kilometer. We begroeten Hotel Gaasterland als een uit het oog verloren familielid. Zelden smaakt een diner zo heerlijk en ligt een bed zo vorstelijk.

Jopie Huisman
De volgende dag regent het. We hebben geen last van heimwee naar de fiets. Het is leuk om –met dank aan de auto– uitgebreid door Stavoren, Hindeloopen en Makkum te kuieren. Voor liefhebbers van de Hindelooper schilderkunst is het Schaatsmuseum aldaar een aanrader. Het dorpje oogt overigens zelf als een museum: oude klinkerstraatjes, houten boogbruggetjes en mooie gevels. Het museumgevoel wordt aangewakkerd door de stilte. Wonen hier mensen? We zijn vooralsnog de enigen die voor het raam van restaurant ”'t Kalkoentje” van koffie en het uitzicht op de oude kerk genieten.

In Workum is het drukker. Tegenover de VVV, waar de originele schilderijen van Henk de Boer de verzamelplaatjes overtreffen, is moeiteloos verder te genieten van kunst in het Jopie Huisman Museum. Jopie was vroeger koopman in lompen en metalen. Zijn beroemdheid dankt hij vooral aan het feit dat hij schildert wat mensen ooit afdankten.

De titels van zijn schilderijen spreken onmiddellijk tot de verbeelding. ”De broek van Meuke Albertje”, ”De schoenen van Oude Yde”, ”Verzoolde klompen”. „Ik wil nog eens een keer een schilderijtje zo maken dat ik haast niet meer kan zien dat het geschilderd is, dat het er gewoon is, zo zonder meer. Iets heel eenvoudigs”, zei ooit Jopie zelf. Voor kinderen is er een puzzeltocht met vragen als: „Hoeveel hoeden tel je op het grote schilderij?” of „Bekijk de ”Schatten van Oude Jouke”. Wat is sunlight?” Het zal niemand verbazen dat volwassenen driftig meepuzzelen.

Afwisseling
„Ditmaal hebben wij Friesland gezocht, en ik mag wel zeggen, wij hebben het er gevonden ook. Want dat gewest geeft een afwisseling van velerlei moois te water en te land, oud en nieuw”, begon Thijsse in het Verkadealbum ”Friesland”. Hij heeft geen woord te veel gezegd.

De fietsroutes zijn tamelijk lang. Wie een museum of een stadje wil bezoeken, moet overwegen een stuk af te snijden of moet heel vroeg vertrekken. Voor de twee overnachtingen is keuze uit vijf hotels. Wie de drie routes vanuit het hotel wil fietsen, moet toch een stuk per auto doen. Jetty de Vries verwacht daarom dat vooral oudere mensen in het bezit van auto en eigen fiets van het arrangement gebruik zullen maken. Hun kan ik zowel de fietsroutes als een goede conditie aanbevelen.

N.a.v. ”Op pad met Jac. P. Thijsse”, driedaags fietsarrangement vanaf 157,50 gulden. Voor informatie: VVV IJsselmeergebied-Friesland, Workum; tel. 0515-541300 (ook voor het nabestellen van plaatjes). Het routeboekje is verkrijgbaar bij de 10 VVV-kantoren in het IJsselmeergebied-Friesland voor 5,95 gulden.