De charme van
een dagje prutsen

We parkeren de auto naast een oude fabriekshal in 's-Hertogenbosch. Verbaasd kijken we binnen rond. Op een betonnen vloer staan oude, houten tafeltjes. Kinderen zijn druk doende. Muziek, flitsende beelden en felle kleuren ontbreken. Opvallend, dat kinderen die leven in een tijd van computerspelletjes en geavanceerd speelgoed, nog over de drempel van deze sobere ruimte willen stappen. Wat is het geheim van de Ontdekhoek? Waarin ligt de aantrekkingskracht van een simpele aardappel, een handje koffiebonen en een stuk piepschuim? Waarom gunnen kinderen zich hier nauwelijks tijd om te snoepen en te eten?

Iedere bezoeker krijgt bij binnenkomst een houten plankje om zijn nek, waarop een aantal activiteiten staat, zoals schuifmaat, muziek, lepeltje smeden, koffie branden, metselen en koekhappen. Met een weids gebaar dirigeert de dame achter de balie ons de rechthoekige ruimte in. Wanneer we iets nodig hebben, mogen we bij haar aankloppen.

Het melken van de houten koe Bertha blijkt een makkie. Anne-Mieke en Mark kiezen daarna voor het smeden van een lepeltje. Vol goede moed beginnen ze aan de klus. Uit een stuk pvc-buis moet een lepeltje groeien. Hoe kun je met een tang zo'n rond ding vasthouden zonder je handen aan het hittepistool te branden? Ook hier geldt de regel ”al doende leert men”. Nadat hij wat onwennig het gereedschap heeft vastgehouden, begint uit Mark een klusser te groeien. Het blijft echter lastig om het buisje plat te krijgen en om te vormen tot een lepeltje.

Aardappel
Bij de balie nemen we een stuk papier in ontvangst. De medewerkster streept op ons blaadje de woorden ”chips bakken” door, om te voorkomen dat we dit onderdeel blijven herhalen. Na van het papier een puntzak te hebben gevouwen, halen we een aardappel en prikken die op een schilapparaat. Door de ronddraaiende beweging rollen flinterdunne stukjes aardappel in onze puntzak. Ongeduldig wachten de kinderen bij de frituurpan tot het product goudbruin is. Even later genieten ze van hun zelfgebakken chips.

Drie minuten daarna zijn Mark en Anne-Mieke druk doende met het tekenen van een pasfoto. Volgend programmapunt is metselen. De kinderen leren van water, zand en bloem cement maken en vinden uit hoe je steviger specie krijgt.

Het ontwerpen van een eigen boot valt ook goed in de smaak. Door een plat stuk piepschuim langs een hete draad te bewegen, geef je het schip een eigengekozen vorm. Prikkers dienen als mast. Stukjes plastic fungeren als zeil. Een ventilator, die achter de waterbak staat te draaien, blaast het schip vooruit.

Ervaringsonderwijs
Volgens de bedenker van het concept, Bert Nagel, worden kinderen in de Ontdekhoek bewust aan hun lot overgelaten. „Ze zien dat leeftijdgenootjes druk bezig zijn. Dat stimuleert hen om zelf aan de slag te gaan. Soms kijken ze hoe anderen een probleem oplossen of zoeken ze met voor hen vreemde kinderen uit hoe een hobbel genomen moet worden. Zo leren ze samenwerken.

Ik ben ervan overtuigd dat kinderen het beste leren door ervaringsonderwijs. Ze gaan immers zelf aan de slag en doen daardoor ervaring uit de eerste hand op. Wanneer zaken te veel voorgekauwd worden, gaat het spannende eraf. Doordat jongeren praktisch bezig zijn, gaat de materie voor hen leven.”

Achterliggend doel van de Ontdekhoek is kinderen en hun ouders enig houvast te bieden bij het maken van keuzes voor latere scholing en beroep. Dat klinkt pretentieus wanneer je op de jeugd van 4 tot 14 jaar mikt. Nagel wijst op onderzoeken waaruit blijkt dat belangrijke beslissingen voor de latere beroepskeuze rond het tiende levensjaar worden genomen. „Elke opstelling wil daarom een idee van het werk van een technische branche geven.”

Snoep
Niet alleen uitvinders en techneuten lopen warm voor de Ontdekhoek. „Veel bezoekers zijn enthousiast en komen terug”, ondervindt Nagel. Een moeder die haar kind bij het metselen helpt, vertelt dat haar twaalfjarige dochter voor de tiende keer in de Ontdekhoek is. „Ze kwam hier voor het eerst toen ze vier was. Naarmate ze ouder werd, ging ze steeds zelfstandiger te werk. Wat me iedere keer opvalt, is dat ze nauwelijks tijd voor snoepen en eten heeft.”

Ouders zijn niet onmisbaar in de Ontdekhoek. Vooral jongere kinderen hebben een zetje in de goede richting nodig. Ouderen kunnen tegelijkertijd een oogje in het zeil houden, want al is er nagedacht over veiligheid, het is niet ondenkbaar dat een vijfjarige met zijn vinger wil voelen of het frituurvet heet genoeg is.

Veel vaders of moeders doen enthousiast mee. Ze maken een werkstuk op de draaibank of spelen voor orgelman met een door hen zelf geperforeerde kaart.

Het ontbreken van muziek in de fabriekshal is een verademing. Slechts het gehuil van een kind dat zijn vinger heeft bezeerd, galmt soms boven het geroezemoes uit. De kracht van de Ontdekhoek ligt in het feit dat kinderen zelf aan de slag kunnen. De eenvoud van de opstelling werkt uitnodigend en bevordert de concentratie. Sommige onderdelen zijn voorzien van een handleiding, die voldoende informatie biedt.

Blokken
Alle leeftijden in de doelgroep zijn vertegenwoordigd. Twee jongens van een jaar of dertien zijn in de bouwhoek vol overgave met blokken bezig. Ze maken een zeskantige toren. Dat vier- en vijfjarigen in de minderheid zijn, is begrijpelijk. Kinderen van die leeftijd kunnen hier nog weinig zelfstandig doen.

Anne-Mieke en Mark maken deze dag samen uit wat ze doen. Daardoor vallen onderdelen die ze minder interessant vinden af. Het branden van koffiebonen en het maken van een muziekkaart vormen het slot. Na 5 uren vol actie ploffen de jonge techneuten in een autostoel. Voorzichtig test ik hoe het bezoek aan de Ontdekhoek is bevallen. „Zullen we morgen weer gaan?” Het is vragen naar de bekende weg. Met moeite weet ik me eruit te redden.

De Ontdekhoek, Industriestraat 59-61, 's-Hertogenbosch, tel. 073-6215335. Entree: ƒ 12,50. Volwassenen: ƒ 6,25. Ook Rotterdam en Zwolle hebben een Ontdekhoek.