De sociale functie van de soek
Door J. Troost jr.
Op de meest onmogelijke plaatsen in de schaduw zitten mensen bij elkaar. Sommigen slaan alle bedrijvigheid eens rustig gade. Anderen lijken heftig met elkaar in discussie te zijn. Als je de Arabische mentaliteit niet zou kennen, zou je denken dat ze elkaar nog een keer de hersenpan zouden inslaan.
Gelukkig voor ons zijn ze gewoon een heel geanimeerd gesprek aan het voeren. Als de zon zijn hoogste stand allang gepasseerd is, pakt iedereen z'n spullen bij elkaar. De manden worden volgestouwd en alles wordt op de ezel geladen. De bussen lopen weer vol en iedereen keert huiswaarts. Tot over een week. Dan zullen de meesten elkaar weer zien op dezelfde soek.
Beter zaken doen
Veel bezoekers van de soek hebben een band met 'hun' soek. Men kent er iedereen en men kan door de persoonlijke relaties beter zaken doen. Het is juist deze sociale functie die elke week weer mensen naar de soek trekt. Omdat ze dat sociale voordeel door middel van de handel kunnen uitbuiten, zijn de mensen bereid er soms vele uren voor te reizen.
Op de soek zie je wekelijks weer een aantal vrienden en natuurlijk je familie. De pacht wordt er geregeld, men krijgt er raad en advies. Op de soek hoort men al het nieuws van de week. Dat mag niet onderschat worden.
In de boerensamenleving is het percentage analfabeten namelijk heel erg hoog. Vooral in de achteraf gelegen gebieden is bijvoorbeeld de krant nog vrijwel onbekend. Een kleine transistorradio of een televisie zie je zeer sporadisch. Daarom is de soek het nieuwsmedium bij uitstek.
Soekverbod
Op echte plattelandssoeks is het niet ongewoon dat er nog huwelijken geregeld worden. Hoe belangrijk de soek is, blijkt wel uit het volgende voorbeeld. De qadi (=de rechter) van de Beni Seddat-stam heeft zelfs een keer een scheiding toegestaan aan een vrouw. Haar man had haar namelijk verboden om naar de soek te gaan!
Vroeger heerste er op het platteland een licht ontvlambare sfeer van oorlogvoeren of opstand. Vandaar dat de soek meer dan eens het beginpunt is geweest van een stammenoorlog of een volksopstand. Hier heeft het platteland duidelijk geen sociale functie meer maar een politieke.
Sociale rechtvaardigheid
Met name in de jaren rond de onafhankelijkheid (jaren vijftig) werden de mensen op de soek geïnformeerd over de ideeën van de Partij van de Onafhankelijkheid, de Istiqlal. De invloed van deze politieke partij op het platteland is als gevolg daarvan erg groot.
Na de onafhankelijkheid veranderde de politieke functie. Nu krijgen de boeren van alles te horen over begrippen als democratie, vrijheid, socialisme en sociale rechtvaardigheid.
Ook voor Nederlandse ontwikkelingswerkers is de soek vaak de aangewezen plaats om in contact te komen met de plattelandsbevolking. Zie hier het grote belang van de soek voor heel de samenleving. Daarom: Marokko, wees zuinig op je soeks!
