Expo'98 heeft oceaan in aquarium

Door J. Reijnoudt
Portugal probeert op meer dan één manier munt te slaan uit de plezierige omstandigheid dat de hoofdstad is verkozen tot de plaats waar de laatste wereldexpositie van deze eeuw plaatsheeft. Zou een ander land al gelukkig zijn met alleen de kans om zichzelf te promoten, Lissabon bouwt er meteen een stadswijk bij in een gebied waar tot voor kort amper iemand wilde wonen.

Expo'98 verschijnt op een plaats waar nog niet zo lang geleden olieraffinaderijen walmden en het gemeentelijk slachthuis, een sloperij van het Portugese leger en een vervuild industrieterrein het beeld bepaalden.

Te midden van meer dan 150 optrekjes van landen uit alle werelddelen verrijst in het havengebied van Lissabon het Nederlandse paviljoen. De Hollandse nederzetting met een oppervlakte van 1620 vierkante meter –alleen Duitsland, Spanje en China hebben een paviljoen van die grootte– is geheel gewijd aan de Noordzee. De bezoeker komt de Nederlandse hal binnen door een brede lage opening in de gevel en staat dan voor zijn idee onder water, in een glazen ruimte die de vorm heeft van een golf.

In de vloer gebouwde monitoren tonen beelden van het leven onder water. Alles lijkt te bewegen en uit de boxen komen onderwatergeluiden en het ruisen van de branding. Door een uitsparing in de glazen golf leidt de weg omhoog, de dijk op. Op 3 meter boven 'NAP' waant de bezoeker zich buiten, want op een scherm van 3,5 bij 30 meter tonen in elkaar overlopende beelden wat iemand ziet als hij in Nederland op een zeedijk staat.

Beneden liggen een paar grote betonblokken die als kustverzwaring dienstdoen. Landinwaarts, vlak achter de dijk, staan vijf draaiende windturbines tegen de achtergrond van een polder- en rivierenlandschap. Zo ziet het er althans op de maquette allemaal uit.

Oceanarium
Nederland mag dan tot de vijf grootste inzenders behoren, de meeste belangstelling van veel bezoekers zal ongetwijfeld uitgaan naar het Oceanarium. Dat is het grootste aquarium ooit in Europa gebouwd. In de centrale oceaantank moeten in mei 25.000 vissen, vogels en andere diertjes van ongeveer 300 soorten in 600 kubieke meter water leven.

Architect Peter Charmayeff heeft al aquariums gebouwd voor Boston, Baltimore, Osaka en Genève. De organisatie van Expo'98 ziet het Oceanarium als de grootste attractie van de wereldtentoonstelling en verwacht hiervoor 80.000 bezoekers per dag. Landenpaviljoens sluiten eind september, maar het oceaanaquarium blijft bestaan en kan jaarlijks 1 miljoen toeristen naar de Portugese hoofdstad halen, zo denken de organisatoren.

Vasco da Gama
Dit jaar, om precies te zijn op 22 mei, is het 500 jaar geleden dat de Portugees Vasco da Gama zijn route over zee rond de punt van Zuid-Afrika naar Azië ontdekte. Dat is de voornaamste reden voor het thema van deze wereldtentoonstelling; “De oceanen, een erfenis voor de toekomst”. Daarom ook gaat de tentoonstelling op 22 mei van start. Dat de Verenigde Naties 1998 hebben uitgeroepen tot het jaar van de oceanen, komt de organisatoren goed van pas.

Ruim 140 landen, waaronder alle Europese, zijn straks in Lissabon te bezoeken. In vrijwel alle deelnemende landen is een flinke mediacampagne op gang gekomen. Portugal loopt daarin voorop. Door speciale presentaties, zoals een door het land rijdende Expo-bus, moet een miljoenenpubliek op het idee komen naar Lissabon te gaan.

Volgens de jongste enquêtes gaat tweederde van de Portugezen naar de tentoonstelling. De organisatie rekent ook op veel buitenlanders. Als de voorspellingen uitkomen, gaan er in 132 dagen meer dan 15 miljoen mensen langs de kassa.

Is het in de paviljoens te druk, dan zullen de bezoekers ongetwijfeld een wandeling langs de Taag maken. Het 60 hectare grote expositieterrein ligt in een voormalig havengebied, aan de oever van die rivier. Daar nadert de bouw van menig restaurantje met bijbehorend terras nu de voltooiing.

Troosteloos
Lissabonners kijken er hun ogen uit. Een kleine 10.000 mensen zetten daar een van de meest troosteloze wijken van de stad om in een woon- en werkgebied voor de volgende eeuw. De helft van de stuk voor stuk bijzonder vormgegeven paviljoens moet na Expo'98 blijven staan als kantoor- en expositieruimte voor bijvoorbeeld grote beurzen.

Bij het sluiten van het mega-evenement zullen naar schatting 5000 mensen op het terrein wonen.

De organisatie verwacht dat er over een jaar of tien zo'n 10.000 huizen voor een bevolking van 25.000 mensen zullen staan.

Het nieuw stedelijk centrum dat uit de expo voortkomt, zal naar verwachting aan 18.000 mensen werk bieden

Ook in de directe omgeving werpt Expo'98 zijn schaduw al lang vooruit. Portugal heeft de wereldtentoonstelling aangegrepen om de lang gewenste noord-zuidverbinding over de Taag tot stand te brengen. Nog even en de 14 kilometer lange Vasco da Gama-brug is klaar, inclusief de op- en afritten die onmiddellijk aansluiten op het expositieterrein. Voor internationale gasten ligt dat gebied op 5 minuten afstand van de luchthaven, ook niet onhandig.

Hoewel daar ook een paar nieuwe hotels zijn verrezen, zullen de meeste gasten natuurlijk hun onderkomen in het centrum van de hoofdstad hebben. Dat is ook geen probleem; de jongste metrolijn van Lissabon eindigt bij de poorten van Expo'98.

Informatie over Portugal, Lissabon of Expo'98: Portugese Ambassade, 070-3262525.