Stockholm, hart van een werelddeel

Het past bij de Zweedse mentaliteit dat het programma democratisch tot stand moet komen. Sandquist: „Drie jaar geleden hebben we de mensen gevraagd: wat vinden jullie dat we tijdens het culturele jaar moeten doen? Er kwamen meer dan honderdduizend voorstellen, waaronder die van de commissie. We moesten dus een keus maken. Uiteindelijk bevat het programma ruim duizend onderdelen, maar je moet beseffen dat veertig tentoonstellingen als één evenement tellen, dat tweeduizend concerten samen slechts vijf of zes punten van het programma vormen. Los daarvan blijft alles wat Stockholm normaal gesproken aan cultureels te bieden heeft natuurlijk doorgaan. Dat hebben we niet eens meegeteld”.

IJskathedraal
Het organisatiecomité beschikt over een budget van 460 miljoen Zweedse kronen, ruim 100 miljoen gulden. Niet alleen Stockholm, ook het platteland profiteert daarvan. De democratische gezindheid gaat in Zweden namelijk zo ver, dat alle regio's in het land geld hebben gekregen om vijf evenementen te organiseren. De 1020 programmaonderdelen in en buiten Stockholm zijn te vinden in de enorme catalogus, op Internet en in de maandelijkse folders die het comité verspreidt.

De Scandinavische cultuur staat centraal in het programma. „Wie liever internationaal bezig wil zijn, kan overal in Europa terecht. Op het gebied van festivals en evenementen is er in allerlei landen genoeg te doen. Waarom zouden we voor Stockholm als culturele hoofdstad kiezen, als we de kans niet grijpen om onze eigen cultuur te promoten? Alleen de uitvoerende kunstenaars komen voor de helft uit het buitenland. Daarvan hebben we er in Zweden niet genoeg”.

Het jaar begint met een spectaculair –en kostbaar– project: de bouw van een ijskathedraal. Eigenlijk is het daarvoor in Stockholm niet koud genoeg. Het benodigde ijs moet vanuit Noord-Zweden honderden kilometers naar het zuiden worden vervoerd. Om te voorkomen dat het glorieuze bouwwerk voortijdig in damp opgaat, is er bovendien een enorme vriesinstallatie nodig die het geheel drie maanden lang op temperatuur houdt. Rondom het gebouw maken kunstenaars ijssculpturen, binnen is er een tentoonstelling. Sandquist wordt er enigszins poëtisch bij: „Doordat het bevroren water zo helder is, krijg je de indruk dat je een kristallen kathedraal binnengaat”.

Modern museum
Speciaal ter gelegenheid van het culturele jaar heeft het Moderna Museet een nieuw gebouw gekregen, dat volgende maand wordt geopend. „Dat klinkt niet erg opwindend, maar het is het wél. Vanaf het water ziet het museum er totaal anders uit dan vanuit de bus. Je zou bijna niet geloven dat het om hetzelfde gebouw ging”. De Spaanse architect Rafaël Moneo benutte de mogelijkheden die de steile helling van het eilandje Skeppsholmen hem bood. Wie als bezoeker het gebouw op de begane grond betreedt en daarna een lange trap afgaat, komt absoluut niet in een kelder terecht. De ramen daar beneden bieden opnieuw een uitzicht op het water, de schepen en huizen van Stockholm, zeker niet minder mooi dan de moderne beeldende kunst die het museum te bieden heeft.

Kinderen krijgen in Zweden traditioneel veel aandacht. Het culturele programma van dit jaar biedt dan ook de nodige evenementen voor gezinnen, met elke maand een thema voor de kinderen. Hoogtepunt van het jaar is voor hen een reeks voorstellingen rond Selma Lagerlöfs beroemde boek “Niels Holgerssons wonderbare reis”.

Niet alleen de kinderen, ook de volwassen inwoners van Zweden moeten meer bij cultuur betrokken raken, vindt Sandquist. „Er zijn zó veel mensen die nooit een concert bezoeken, nooit een museum binnengaan. Dit jaar willen we proberen dat te veranderen”. Dat neemt niet weg dat het programma evengoed voor toeristen is bedoeld. Niet voor niets zijn de voornaamste evenementen in de zomermaanden gepland.

Vikingschepen
De verschillende scheepvaartprojecten zijn ongetwijfeld publiekstrekkers van de eerste orde. Niet alleen kunnen mensen zich met een nieuw ontworpen roeibootje door de stad laten vervoeren en vindt in juli “Sail Stockholm” plaats, de eerste dagen van augustus bieden bovendien een invasie van vikingen. Een hele vloot met gereconstrueerde vikingschepen, afkomstig uit allerlei landen, vaart de culturele hoofdstad binnen.

Een bijzondere tentoonstelling wordt “Spiegel van onze eeuw”, van eind april tot begin oktober te zien. Voorwerpen, schetsen, foto's, geluiden en stemmen geven een beeld van het dagelijks leven in de twintigste eeuw. Op het gebied van beeldende kunst is “Archipelago” wellicht de grootste manifestatie: zoals de eilanden voor de Zweedse kust samen een archipel vormen, zo bieden de veertig exposities –elke twee maanden in zeven verschillende gebouwen– samen een overzicht van de hedendaagse kunst. Muziek is er dit jaar in overvloed: behalve de volgens de organisatie kennelijk onmisbare jazz en pop ook een violistenwedstrijd, een kamermuziekfestival, twee nieuwe opera's. Wie meer in huis en tuin is geïnteresseerd, kan terecht bij de manifestaties op het gebied van woninginrichting, design en tuinkunst.

Cultuur is in Stockholm een breed begrip. Wie de Zweedse hoofdstad bezoekt, kan genieten van water, gebouwen, bomen, musea. Wie dat in 1998 doet, kan bovendien dag aan dag een keus maken uit een overvloed aan evenementen.

Inlichtingen: Zweeds Nationaal Verkeersbureau, Burg. van Karnebeeklaan 6, 2585 BB Den Haag, tel. 070-3625617. Informatie op Internet: www.stockholm98.se.