Terug in de tijd in
het graafschap Kent

In Calais voegen we ons bij de groeiende groep Nederlanders die de snelle Kanaal-oversteek naar het Britse Dover maken. Voordat je er erg in hebt, ben je aan de overkant, zeker als je rond het middaguur een deel van de reis benut om de maag te vullen. De ferry van P & O doet er 75 minuten over. Dan ligt de “Tuin van Engeland”, zoals het graafschap Kent in toeristische folders steevast heet, voor ons open. Links en rechts van de secundaire wegen schitteren kastelen en buitens als fraaie tuinhuizen in de zon.

Onze kennismaking met een driedaags kastelenarrangement spitst zich toe op een bezoek aan Boughton Monchelsea Place, nabij Maidstone. Het wat afgelegen huis is niet de eerste bestemming waaraan de gemiddelde toerist denkt, maar blijkt een korte zoektocht meer dan waard. Als de autobanden op het achtererf door het grind knerpen, zijn we ons nog niet bewust van wat ons te wachten staat. Pas als we aan gene zijde van een smal poortje met de ogen knipperen, komt het riante buitenhuis met het rode, leistenen dak en de blauwwitte kozijnen goed in beeld.

Plastic kleedjes
Naar Nederlandse maatstaven is het tijd voor koffie en dus zoeken we als eerste het restaurant op. Voor de schappelijke prijs van één Engelse pond staat in een mum van tijd een pot thee op tafel, mét melk. Een schaal gemengde koekjes maakt het genoegen compleet. Historische attributen, van wandborden tot strijkijzers, vullen de ruimte. Achter de bar kreeg een uitgebreide verzameling colablikjes een plaats. Ieder z'n hobby. Plastic kleedjes op tafel anticiperen op morsende bezoekers.

De poes die de benen van de bezoekers een voor een aftast, trekt zich uiteindelijk terug op de vensterbank. Een warmhoudplaat voor het raam fungeert als bed. Over de rug van het beest hebben we door het in vierkante ruitjes verdeelde glas zicht op een enorme grasmat, die in de diepte afsteekt. Mevrouw Ross Harlow meldt zich als gids en maakt een eind aan een genoeglijk moment van dagdromen. Zij zal het aanzien van het huis in de historische context plaatsen.

De zitkamer

De houten kalender in de gang is al op de juiste datum gedraaid. Een groot aantal kamers ademt de sfeer van weleer. Als de vroegere bewoners van het huis 10 procent van alle aanwezige boeken hebben gelezen, moet hun kennis al behoorlijk zijn geweest. Bij elke boekenkast verlies ik de groep uit het oog. Intussen zie ik wel dat tussen het veelzijdige aanbod van de bibliotheek ook een Nederlandse titel prijkt. “De oude hoeven in het land van Waas”. Dat even verderop een Shakespeare in het oog springt, maakt duidelijk dat de keuze veelzijdig is.

Gesneuvelde ruiten
Mevrouw Harlow heeft nog niets over de naburige kerk verteld, als de christelijke invloed reeds is opgevallen. “Vroege kerkkunst in Noord-Europa”, “De kerkelijke gemeenten van Engeland”, “Haggitt's preken” en andere titels wijzen daarop. Op een balustrade in het trappenhuis kan de gids er niet omheen. In de opvallende glas-in-loodramen vallen bijbelse geschiedenissen waar te nemen, hoewel van de brokstukken geen complete puzzel valt te maken. Het abstracte kunstwerk herinnert aan de brand die in 1842 in de kerk uitbrak. De gesneuvelde ruiten werden in het huis hergebruikt.

In de slaapkamer word ik niet jaloers. Het bed (zeventiende eeuw) mag dan een kunstwerk met fraai uitgesneden figuren zijn, als slaapplaats heb ik nog altijd liever mijn simpele, rechthoekige ligbak. Ik leef dan ook niet met de angst die de mensen vroeger hadden: ze waren bang te sterven als ze plat op de rug in slaap zouden vallen. Het bed heeft als gevolg daarvan een formaat waardoor je slechts zittend de nacht kunt doorbrengen. De wieg bleef, evenals de doopkleding, bewaard en staat pal naast het ouderlijk bed.

Het gekrijt van baby's heeft in de eeuwenlange historie van dit pand niet altijd geklonken. De historie vermeldt dat in de periode tussen 1728 en 1903 slechts dertig jaar kinderen aanwezig waren. Gedurende 98 jaren stond het huis ter beschikking aan twee vrijgezellen, terwijl er ook 43 jaar kinderloze echtparen in verbleven. Tussen 1945 en 1976 bood het eveneens geen plaats aan jeugdige bewoners. Daaraan kwam een eind toen Michael Winch de jonge Charlie als zijn peetzoon aannam.

Riant speelveld
De tijden dat er wél kinderen speelden, is in het huis duidelijk terug te vinden, onder meer in een speciaal klaslokaal. Niet groot, wel compleet. Een “Wide World Reader” uit 1925 liet de leerling aan de hand van 75 kleurenfoto's Europa zien. Ook verhalen van Martin Crusoe, een kinderkrant, een boek over de geschiedenis van Mozes en 365 bedtijdverhalen liggen hier uitgestald. Niet dat de kinderen alleen maar lazen of voorgelezen werden. Ook een compleet leger in tinnen miniatuuruitvoering hoort bij de jeugdafdeling, evenals een houten ark van Noach, gevuld met leeuwen, paarden en olifanten.

In de kinderkamer naast de minischool staan de benodigdheden voor het croquetspel. Door het raam zie je het speelveld liggen. De knus ingerichte kamers roepen het beeld op dat het op deze plek aangenaam toeven moet zijn geweest. Een romanschrijver die hier een dag ronddoolt, doet zonder twijfel genoeg stof op voor een boeiend plot. Het zou al minder interessant zijn als de vloeren niet onder je zolen kraakten, maar de planken werken ongevraagd mee bij het oproepen van een sfeer die een verhaal spannend maakt.

Aangeklede poppen laten er weinig twijfel over bestaan hoe de bewoners er in deze entourage ooit bijliepen. Het is maar goed dat miss Fany Brook niet in werkelijkheid voor me staat, want ik zou me sterk in haar leeftijd hebben vergist. In haar zwarte kleding lijkt ze een oude dame, in werkelijkheid was ze in 1865 slechts vijftien jaar jong, vermeldt een noodzakelijke toelichting. Voor een picknick in de contreien van Boughton staat een complete koffer gereed, gevuld met boterbakjes, bestek, broodtrommels en drinkflessen.

Anglicaanse kerk
Op het moment dat je denkt alle gebruikelijke ruimten in een huis te hebben gezien, loodst de gids je zonder pardon nog een volgende lees- of slaapkamer binnen. Op een nachtkastje ligt naast een gezangenbundel een Scripture Birthday Book. Ik zou er op mijn verjaardag twee teksten uit hebben meegekregen. Uit Jesaja: „Uw ogen zullen de Koning zien in Zijn schoonheid”. Uit Romeinen: „De goedertierenheid Gods leidt u tot bekering”.

Uiteindelijk staan we toch buiten en zien we hoe een zwart-witte collie onvermoeibaar met de tuinman –rode broek, grijze pet– meerent. Het zachte geronk van de grasmaaier hindert niet. Beneden kijken herten onverstoorbaar voor zich uit. De vroegere bewoners hadden méér dan een gazon. Het fruit rijpt in de tijd, de groente komt langzaam op. Ook dat is Boughton. Een oase van rust in de Tuin van Engeland, waar vogelzang zich niet onafgebroken met geronk van moderne motorvoertuigen vermengt.

De zondag vormt wat dat betreft een uitzondering. In de Church of St. Peters, opzij van het huis, trekt een jonge, anglicaanse voorganger op die dag zo'n tweehonderd kerkgangers. Wat jammer nu dat we de kerkbanken en preekstoel niet kunnen zien. Inbrekers maken nu eenmaal geen uitzondering voor afgelegen kerkjes en het avondmaalszilver is diefstalgevoelig, zo luidt de verklaring. De dikke, houten deur zit onwrikbaar in het slot.

Korte boodschap
Op de eerste dag van de week gaan de deuren wél uitnodigend open. Een bord in de tuin heet bezoekers alvast hartelijk welkom bij het morgengebed, de avondzang en de communie. Rond de kerk prediken grafstenen hun korte boodschap, hoewel de teksten soms nauwelijks leesbaar meer zijn. Het geldt niet voor de graven van een aantal jonge kinderen, die nog niet eens zo lang geleden werden gedolven. In 1996 stierf een tweeling, die slechts tien dagen op aarde leefde. „Ik zend je voor een korte tijd twee van Mijn kinderen”, lieten de ouders in de steen graveren.

Een volgend graf verhaalt van een kind dat vier jaar werd. „Een moment in onze armen, voor altijd in ons hart”. Onder de takken van een zeventig jaar oude boom die kunstzinnig in elkaar zijn gestrengeld, maak je vanzelf de toepassing. „Het leven is een damp, de dood wenkt ieder uur”. Dat is de boodschap, op deze warme dag in de tuin van het kerkje van Boughton, waar geen voorganger te bekennen is en de deur stevig op slot zit.

Boughton Monchelsea Place is van juni t/m augustus op woensdag van 14 tot 18 uur open voor publiek. De laatste rondleiding begint om 15.15 uur. Voor meer informatie over kastelenarrangementen: P & O European Ferries, tel. 023-5621888.