Samenleven 23 december 1998

„Onze vertrouwensband is enorm”

Door N. Sterk
DEN HAAG – Hun relatie duiden ze aan als „absoluut hechter dan gemiddeld”. Gewenste kinderloosheid is „zeker geen rampoptie en biedt een wijde horizon”. „Als je alleen voor je kinderen leeft, wacht de teleurstelling”. Het welzijn van kinderen staat in hun denken altijd voorop. „Neem geen kinderen omdat je 't zelf zo leuk vindt”. De harmonieuze minisamenleving van Chris en Bente Zijdeveld.

Ze ontmoetten elkaar in 1964 op een camping in Brabant. Zij kampeerde er met een vriendin, hij stond er met een vriend. „Die jongens bezetten eigenlijk onze plek”, zegt ze. Drie jaar nadien verloofde het stel, nog twee jaar later trouwden Chris en Bente. „Over kinderen krijgen had ik een heel harde opvatting”, zegt Chris. „Dat heb ik meteen verteld toen ik Bente beter leerde kennen. Ik wilde niet dat we hecht aan elkaar verbonden zouden raken en dat ik er dan later alsnog mee op de proppen zou moeten komen”.

Zijn mening op dit punt werd gevormd in de hbs-tijd. „Het kon zo niet doorgaan met de aarde, daarvan werd ik me toen al bewust. Die overtuiging heb ik nog steeds: over een paar jaar wonen er net zo veel mensen op aarde als er in alle eeuwen bij elkaar opgeteld ook hebben gewoond. Ik wil niet zeggen dat mensen zich niet mogen voortplanten, maar het zou wel goed zijn als de rem er een poosje op zou gaan”.

Bente vond het in eerste instantie geen leuke boodschap. „Het beredeneren ervan is gemakkelijker dan het in je gevoel ook accepteren. Zijn redenering kwam wel over, maar ik vond het moeilijk de consequenties ervan te aanvaarden”. Toch koos ze voluit voor „de man van mijn liefde”, boven „de vader van mijn kinderen”. „De acceptatie in mezelf was wisselend. Rond m'n dertigste waren er best momenten dat ik dacht: als je nog wilt, biologisch kan het nu nog goed. Maar na de herijking van m'n gevoelens wist ik toch dat we een goede keus maakten. Bovendien kon ik volop m'n hart ophalen aan de kinderen van m'n broer en zus en van vrienden. Als je bewust kinderloos bent, heb je veel tijd, aandacht en liefde beschikbaar voor andermans kinderen”.

Sterilisatie
Omdat de wens van kinderloosheid in eerste instantie nadrukkelijk bij Chris lag, diende híj zich dan ook te laten steriliseren. Dat was halverwege de jaren zeventig nog alles behalve vanzelfsprekend. „Ik was lid van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming, maar daar weigerden ze me verder te helpen. Een bevriende huisarts regelde mijn sterilisatie, maar niet dan nadat hij eerst een avond lang bij Bente, in uiterst bedekte termen, een soort medische check had uitgevoerd: Wilde ze het echt wel? Hij wilde absoluut zeker weten dat zij ermee zou kunnen leven”.

Vanaf het allereerste begin waren Chris en Bente er open over als iemand ergens naar vroeg. Bente: „Soms reageerden mensen erg bot. Een vriend zei op een dag: Een vrouw die geen kinderen wil, is geen echte vrouw. Dat kwam ongelofelijk hard aan. Door de onnadenkendheid en de kwetsende opmerkingen soms werden wij wel steeds assertiever. Niet wij die besluiten geen kinderen te nemen moeten ons verantwoorden, maar juist degenen die wél kinderen krijgen”. Ze gaan het onderwerp niet uit de weg, maar brengen het ook niet zelf bewust ter sprake.

De potentiële grootouders waren aanvankelijk teleurgesteld, maar toonden later ook begrip. Bente: „Vooral Chris' moeder had in het begin moeite met onze keuze, maar later zei ze er heel blij mee te zijn, met het oog op alle grote onzekerheden die ons leven met en op de aarde nu eenmaal aankleven en die alleen maar groter worden. Wij hebben daarom ook een heel groot verantwoordelijkheidsgevoel voor andermans kinderen”.

Bente kwam op haar vierde vanuit Noorwegen naar Nederland, groeide op binnen de Noorse (Lutherse) kerk in Rotterdam en bezocht daar ook de zondagsschool. Op haar vijftiende werd ze in die kerk aangenomen, maar praktiseert nu niet meer. Chris stamt uit een hervormde vader en een katholieke moeder. „Vooral moeder voedde ons op als christen”. Dat mensen hun kinderen zien als “van God gegeven”, een “erfdeel des Heeren”, kan hij zich best voorstellen, „maar dat betekent niet dat ik niet frons als mensen door de drie kinderen heenschieten”. Lachend: „Want dan wordt het resultaat van onze keuze in één klap tenietgedaan”.

Schepper
„De soort houdt zichzelf in stand. Ik heb geen moeite met de gedachte dat er een Schepper is die de mens op dit moment de ruimte geeft om bedreigingen weg te nemen, bepaalde ziekten te overwinnen. Maar dan moet de mens ook zijn verantwoordelijkheid kennen. Grote gezinnen zijn nu niet meer nodig om 'op peil' te blijven. De wereldwijde milieu- en bevolkingsproblemen lossen zich vanzelf op als twee generaties zich een beetje in zouden houden. Nu maken we er wereldwijd toch een konijnenkolonie van”, vindt Chris.

Andere overwegingen die meespeelden in hun keus tot kinderloosheid, waren de aard van hun relatie en „het afwezig zijn van het instinct per se nageslacht te willen hebben”. Chris, met nadruk: „Ik heb géén hekel aan kinderen en we hebben ook de lasten ervan bij anderen meegedragen. Maar ze kunnen een relatie heel erg beïnvloeden. Wij trekken veel met elkaar op, we hebben een ongelofelijk hechte en diepe vertrouwensrelatie”. Bente: „In elk huwelijk dient zich op enig moment een crisis aan. Je houdt dan echter zo veel van elkaar dat je elkaar niet langer pijn wilt doen. We delen nu al bijna dertig jaar heel veel. Alles”.