Een aanloopje naar de kazerne

Schieten is er tijdens deze eenjarige opleiding nog niet bij en een uniform dragen de cursisten ook niet. De leerlingen gaan wel vijf weken op stage bij het krijgsmachtonderdeel dat ze zelf, na grondige oriëntatie, hebben gekozen. Ze leren er samenwerken in een team en krijgen ook ”zelfhulp/kameradenhulp”, zeg maar: EHBO.

Daarmee is de opleiding aanzienlijk meer op het leger gericht dan het al langer bestaande Oriëntatiejaar Koninklijke Landmacht (OJKL). Daar worden mensen opgeleid voor bijvoorbeeld de beveiliging, de zorg of de ICT-branche. In die sectoren gaan ze ook op stage, terwijl ze zich daarnaast een aantal dagen oriënteren bij het leger. Tijdens die oriëntatie gaan ze ook een keer op bivak.

Het OJKL startte vijf jaar geleden op twee regionale opleidingencentra (roc's) en kan nu op 23 roc's worden gevolgd. Dit jaar nemen er 915 leerlingen aan deel. Een stevige groei, want vorig jaar waren het er 536, van wie uiteindelijk 65 procent naar een baan bij Defensie solliciteerde.

Overbruggingsjaar
De start van een nieuwe opleiding ”assistent vrede en veiligheid” heeft twee oorzaken: het personeelstekort dat bij Defensie ontstaan is na afschaffing van de dienstplicht en het feit dat jongeren van 16 jaar nog te jong zijn om tot 's lands krijgsmacht toe te treden. „De arbeidsmarkt is krap, dus we moeten flink ons best doen om mensen te werven en vast te houden”, zegt minister De Grave van Defensie. „Van degenen die bij ons binnenkomen, is 20 procent vrouw. Dat zouden er ook wel wat meer kunnen zijn.”

Een vooropleiding is voor de nieuwe studie niet vereist, maar veel jongeren die het leger in willen, hebben een mavo- of vbo-opleiding en komen daarom op hun zestiende van school. Om te voorkomen dat ze voor een ander beroep kiezen omdat ze voor het leger nog te jong zijn, is er nu een eenjarige studie om die tussenfase te overbruggen. „We hadden het nadeel dat tot nu toe geen van de opleidingsprofielen binnen het beroepsonderwijs echt aantrekkelijk was voor zestienjarigen die een militaire loopbaan ambiëren”, zegt projectleider mevrouw M. Fliers van de Staf Commando opleidingen van de Koninklijke Landmacht.

Het Noorderpoortcollege in Groningen draaide vorig jaar proef met de opleiding ”assistent vrede en veiligheid”. Van de 67 leerlingen slaagden er 48, van wie er veertig ook daadwerkelijk bij Defensie in dienst traden.

Dit jaar is de opleiding ook gestart op vijf andere roc's: het Baroniecollege in Breda, het Rijn-IJsselcollege te Arnhem, het Rotterdamse Zadkinecollege, de Gilde Opleidingen in Roermond en het Walrave van Hallcollege in Amsterdam. Defensieminister De Grave en zijn onderwijscollega Hermans gaven woensdag het officiële startsein. Het totale aantal deelnemers werd op 200 geraamd. Er kwamen er 166. Volgend jaar verwachten de scholen 400 leerlingen.

Garantie
Van de zeven vakken tijdens de vrede- en veiligheidsopleiding zijn er vier ”civiel”: Nederlands, Engels, maatschappijleer en computerkunde. Daarnaast zijn er drie vakken die echt op de toekomst bij Defensie zijn gericht: fysieke vaardigheden, zelfredzaamheid en vrede en veiligheid.

Degenen die slagen, hoeven niet te solliciteren, want Defensie geeft hun een baangarantie. Om te voorkomen dat mensen dan alsnog om fysieke of psychologische redenen moeten afhaken, worden ze aan het begin van de nieuwe opleiding alvast gekeurd.

De tijdens deze studie opgedane ervaring is ook heel bruikbaar in andere 'uniformberoepen', zoals bij brandweer, politie en beveiligingsdiensten, zegt luitenant-kolonel drs. E. Tanercan, hoofd van het bureau in-, door- en uitstroom van de Koninklijke Landmacht. „Daarnaast is de opleiding zo breed opgezet dat de leerlingen na afloop moeiteloos in het tweede jaar van een andere studie kunnen instromen.”

Erkende ervaring
Voor Defensie is de samenwerking met de regionale opleidingencentra niet nieuw. „We stimuleren onze mensen om aanvullende studies te doen”, zegt Tanercan. „Als een goed werkgever wil Defensie een ruim aanbod aan training en scholing bieden. Van oudsher werden al die diensten geleverd door eigen mensen, maar de schotten tussen het reguliere onderwijssysteem en Defensie zijn aan het verdwijnen. De krijgsmacht maakt in toenemende mate gebruik van de expertise van docenten uit het civiele onderwijs. Voor de specifiek militaire onderdelen hebben we wel instructeurs uit eigen gelederen.” Momenteel volgen 1600 soldaten opleidingen aan de roc's.

Militair is steeds minder een beroep voor het leven. Defensie verwacht op den duur in een situatie terecht te komen waarin 40 procent van de werknemers een vast dienstverband heeft, terwijl de rest op basis van een contract voor bepaalde tijd bij Neêrlands hoop in bange dagen werkzaam is. Deze contracten worden alleen afgesloten met mensen die nog geen 35 jaar zijn.

Defensie probeert dan ook bij het ministerie van Onderwijs te bewerkstelligen dat werkervaring in de krijgsmacht wordt gecertificeerd, zodat afzwaaiende soldaten tijdens een vervolgopleiding vrijstellingen krijgen. Vorige week is een proefproject afgerond waarbij negen onderofficieren van de militaire administratie vanwege hun werkervaring een reeks vrijstellingen kregen.