Vive Alexandre, Nicolas en Quentin

Het was dus een jonge leeuw waar Jacques Chirac vorig jaar de verkiezingsring mee in ging. Jacques, “degene die zichzelf overtreft, degene die alle anderen voorbij streeft”, haalde echter op trieste wijze bakzeil. Mitterrands voornaam François had een koninklijke bijklank. Maar dat was niet zo verwonderlijk met een gevolg van achthonderd man personeel op het Elysée, waaronder zeker twintig koks. En niet te vergeten een vijftigtal dienstauto's.

Mitterrands voorganger Giscard d'Estaing heeft ook iets met voornamen: zijn eigen naam Valérie is zowel mannelijk als vrouwelijk en hij houdt er daarnaast in familiekring ook een fleurig boeket namen op na: zijn echtgenote heet Anne-Aymone (spreek uit: Anemoon), en zijn twee dochters respectievelijk Jacinte en Valérie-Anne, oftewel Hyacint en Valeriaan.

Marcel: onderhemdje
Frankrijk exporteert jaarlijks tonnen kaas, liters wijn, parfum, maar ook zijn voornamen. En Franse voornamen doen het goed in het buitenland. Tegen het eind van de jaren zestig stond Michelle bovenaan op de verlanglijst van de Amerikaanse ouders, ook Nicole sloeg aan in de Verenigde Staten, en de afgelopen jaren liepen de Engelsen warm voor Charlotte en voor Sophie. Robert, André en Marcel deden het een tijd lang ook goed in Nederland.

Maar die voornamen werken tegenwoordig enigszins op de lachspieren van de jongere en hippe Parijzenaars. Die drie voornamen zijn min of meer het synoniem voor een oudere boer die naar knoflook ruikt en die nog een alpinopet draagt. Een “marcel” is in het Frans bovendien ook nog eens een wit onderhemdje; zo n hemdje dat na verbranding door de zon op een rode borst witte strepen achterlaat.

De Fransen mogen hun voornamen dan wel uitvoeren, van buitenlandse namen moesten ze tot voor kort weinig hebben. Tot 1993 was nog een oude wet van kracht, uit 1803, die de ambtenaren van de burgerlijke stand strikt toepasten. En de autoriteiten ontmoedigden ouders om bij een meningsverschil naar de rechter te stappen door tijdens die vaak lange procedure geen kinderbijslag uit te keren.

De oude wet beperkte de keuze van aanstaande ouders in grote lijnen tot christelijke namen en namen van historische persoonlijkheden. Protestantse namen werden sinds het Edict van Nantes getolereerd, maar de joodse gemeenschap moest zelfs nog tot 1808 wachten alvorens een eigen religieuze naam te mogen schenken.

De Franse revolutie van 1789 bracht ook een subtielere vernieuwing met zich mee: vanaf dat jaar werden ook namen van planten, groenten en fruit toegestaan. Het doet nu misschien enigszins vreemd aan, maar namen als Artisjok, Kers, Koriander en Spinazie sprongen toen als paddestoelen uit de grond. Toch zou dat niet van lange duur zijn en gaven de Fransen aan het begin van deze eeuw niet veel blijk van verbeeldingskracht: rond de eeuwwisseling heette één op de drie Fransen Marie of Jean en droeg de helft van de Fransen slechts veertig verschillende voornamen.

Tv-series
Frankrijk ontkwam in de jaren zeventig niet aan Amerikaanse televisieseries, maar voor 1993 wilde de burgerlijke stand niets van de namen van tv-sterren weten. In sommige gevallen is dat maar goed ook: zo werd Sue-Ellen (Dallas) afgekeurd, aangezien dat op z'n Frans zoveel betekent als: zweet-Ellen.

De naam van een van de hoofdrolspeelsters uit Dynasty, Alexis, kwam wel door de keuring heen, omdat het als een Russische verbastering van het Franse Alexandre werd gezien. Alexis is vreemd genoeg dan ook een jongensnaam: zijn vrouwelijke variant luidt namelijk Alexia.

Uiteindelijk bezweek Frankrijk onder de druk van buitenlandse voornamen en vanaf 1993 zijn alleen nog namen verboden die vernederend voor het kind zouden zijn. Het hek was vanaf dat moment geheel van de dam en Kevin, Jessica, Gregory en Audrey deden en masse hun intrede.

En die zijn nu zelfs op de gratis naamkalender van de Franse PTT terug te vinden, een kalender die in Frankrijk als een ware referentie wordt gezien. Nederland leverde de afgelopen jaren ook nog een bescheiden bijdrage met twee namen: Job en Joris.

En tot de grote schrik van een hoop Fransen wordt het naar Angelsaksisch gebruik steeds normaler kinderen op school bij hun voornaam te noemen en horen de Fransen zich op hun werk ook steeds minder vaak met Madame of Monsieur gevolgd door hun achternaam aanspreken.

Bij de Franse bourgeoisie, en met name die van Parijs, blijven Kevin, Audrey en andere Angelsaksische namen echter nog uit den boze. Omstreeks het midden van de jaren negentig heette één op de vijfentwintig pasgeboren jongetjes Kevin (spreek uit: Kevvien). En daarmee ging Kevin ten onder aan zijn eigen succes, net als een hoop andere buitenlandse namen overigens.

Verzadiging
Ouders gingen op zoek naar originelere namen en dit jaar staat Kevin in de top twintig van populairste namen nog maar op een elfde plaats. De verzadiging van buitenlandse namen zet door en in diezelfde top twintig zijn alleen nog maar Dylan en Anthony terug te vinden. Bij de meisjes is in de ranglijst al helemaal geen vreemde naam meer te bespeuren.

De absolute must zijn dit jaar bij de jongens: Alexandre, Nicolas en Quentin. En bij de meisjes staat de goede oude Marie op een eervolle vierde plaats, achter Manon, Camille en Léa. Mégane, een paar jaar geleden nog enorm populair, is niet eens meer in de lijst terug te vinden. Mégane raakte helemaal uit de gratie nadat een grote Franse autoconstructeur de naam aan een van zijn luxe modellen had opgedragen.