Ook een moslim kan Salomo heten
Door drs. C. Hulsman
In Egypte zijn er namen waaraan je herkent dat iemand moslim of christen is. En er zijn veel namen die door zowel moslims als christenen worden gebruikt. Omdat de meeste mensen de voornaam van vader en grootvader achter hun eigen voornaam zetten, hebben de meeste mensen in een van de drie namen wel een duidelijke islamitische of christelijke naam.
De meest voorkomende naam in Egypte is die van Mohammed. Andere populaire islamitische namen zijn die van belangrijke personen in vooral de begintijd van de islam zoals Omar, Ali, Hassan, Hoessein, Ahmed en Moestafa.
Christenen vernoemen hun kinderen niet alleen naar bijbelse personen (vooral uit het Nieuwe Testament), maar ook naar 'heiligen'. Sommigen, zoals Girgis (Joris) en Antoun (Antonius), zijn ook in Nederland bekend terwijl anderen als Mina, Kyrillos, Mikhael, Abraam, Abanub en Tadrous typisch Egyptisch zijn.
Buiten de steden
Bij moslims is dat anders. Die gebruiken nauwelijks islamitische heiligennamen. Geen wonder. Orthodoxe soennitische moslims wijzen elke vorm van heiligenverering af. Oud-testamentische namen als Moesa (Mozes), Soliman (Salomo), Samuel, Daoud (David), Ibrahim (Abraham) en Yousef (Jozef) zijn ook populair, maar kunnen door zowel moslims als christenen worden gebruikt omdat dezelfde namen ook in de koran voorkomen. Dat geldt ook voor meisjesnamen als Sara en Esther.
De populairste christelijke meisjesnaam is Maria. Maar ook moslims gebruiken die naam veel. Maria komt namelijk in de koran voor. Daarmee kun je aan die naam niet zien of je met een moslim of christen te maken hebt. Het is opmerkelijk dat meisjes veel minder herkenbare islamitische of christelijke namen hebben dan jongens.
Bisschop Thomas van Qussia in Zuid-Egypte wijst erop dat er vooral buiten de grote steden Caïro en Alexandrië een tendens is dat christenen hun kinderen steeds meer christelijke en dan vooral heiligennamen geven. „Twintig jaar geleden was het gebruikelijker om kinderen neutrale namen te geven waaraan je niet kon herkennen of iemand moslim of christen is”.
De Nederlandse priester Van Nispen woont al meer dan dertig jaar in Egypte en is het met bisschop Thomas eens. „Waarschijnlijk heeft het toegenomen extremisme veroorzaakt dat christenen zich meer met heiligen vereenzelvigen die om hun geloof hebben geleden”.
Veranderingen in naamgeving kunnen ook optreden als gevolg van een verandering in de mode. Dertig jaar geleden was het vooral bij christenen heel modern om kinderen Franse namen te geven. Vandaag zijn Engelse namen veel meer in en zo komt het dat Jean John geworden is en Michel Michael.
Regionale namen
Sommige namen verraden waar een kind is geboren. De nu in onbruik geraakte naam Khidr (een moslimheilige) werd vroeger door ouders in Zuid-Egypte gebruikt. Iemand met de naam Badawi komt waarschijnlijk uit steden als Tanta of Damietta, omdat het de naam van een belangrijke islamitische heilige in die regio is.
Ook christenen kennen hun regionale namen. Bachoem komt vooral in Edfu en Luxor voor omdat daar kloosters zijn die zo heten. De naam Shenoeda is populair in Sohag. Niet vanwege de huidige patriarch, maar vooral omdat er bij Sohag een klooster is met die naam. Faraonische namen als Ramses voor jongens en Isis voor meisjes komen voor, maar zijn zeldzaam. Sommige christelijke ouders geven hun kinderen zo'n naam omdat zij willen benadrukken dat zij van de farao's afstammen.
Zowel islamitische als christelijke meisjes tooien zich vooral met westerse namen als Dina, Susan, Sofi, Mona en Sylvie. Ook neutrale Arabische namen komen veel voor. Dat kunnen bloemennamen zijn als Sawsan (lelie), namen van edelstenen als Fairoez of namen met betekenissen zoals Noer (licht), Hanan (erbarmen) en Iman (geloof).
Je zou vermoeden dat mensen hun kinderen die namen om hun betekenis geven, maar dat blijkt toch lang niet altijd het geval te zijn. Kinderen worden vaak naar familieleden of vrienden vernoemd en dan is het dan alleen maar een voordeel dat de naam ook een mooie betekenis heeft.
Taboes
De naam “Israël” werd voor de stichting van de staat Israël soms door christenen en ook moslims gebruikt, maar vandaag is de naam taboe. Daarvoor zijn de verhoudingen met de staat Israël te veel vertroebeld. Mensen met die naam zijn dus waarschijnlijk voor 1948 geboren.
Sommige Egyptische ouders geven hun kinderen de namen van belangrijke politieke leiders. In de Tweede Wereldoorlog zijn er enkele kinderen Hitler genoemd, omdat Hitler de vijand van de toenmalige Britse bezetter was. Anderen heten Lenin en Kissinger. Het is begrijpelijk dat dit soort namen vandaag de dag geheel uit de gratie is. Naar Clinton zal niemand zijn kind noemen. Daarvoor zijn zijn seksuele escapades te breed in de Egyptische pers uitgemeten geweest.
Merkwaardig is de naamgeving door het geloof in “het boze oog”. Dat is het geloof dat als iemand je iets goeds wenst dat een verborgen vorm van jaloezie is, waar het boze gebruik van maakt om je dat goede af te nemen. Die angst voor het boze oog komt vooral voor onder mensen die arm zijn en vaak nog niet eens de lagere school hebben bezocht of afgemaakt. Uit angst voor “het boze oog” worden namen gegeven die “het boze oog” op een verkeerd spoor moeten brengen. Kheisha (schoonmaakdoek), Rajeb (afwezigheid) en Shehat (bedelaar) zijn daar voorbeelden van.
De burgerlijke stand in Egypte bemoeit zich niet met het geven van namen, maar dat kan heel anders zijn in iemands directe omgeving. Een heel enkele keer hoor je dat moslims een christen belachelijk maken om een opvallende christelijke naam. Dat is ene Girgis (Joris) in de sloppenwijk Dar-es-Salaam overkomen. Zoiets moedigt christenen in die omgeving niet aan hun kroost christelijke namen te geven. Maar nu christenen hun kinderen steeds meer christelijke namen geven, kunnen de pesterijen vanwege een christelijke naam nooit zo groot zijn.
