„Straks is hier alles veeloos”

Boerin Janssen net buiten Wapenveld staat de nationale driekleur te hijsen. Halfstok, welteverstaan. „Daar is alle reden toe, lijkt me. We leven in een rampgebied”, verzucht ze. De boeren weten volgens haar nauwelijks waar ze aan toe zijn. „De informatievoorziening is beneden alle peil. Wat we weten, vernemen we via teletekst of de radio. Maar dat het crisis is, is wel duidelijk.”

Zinloze doden
De stemming is bedrukt, een stralende ochtendzon ten spijt. Op het platteland laat bijna geen mens zich zien. Vanachter de ramen worden auto's argwanend nagestaard. De weilanden strekken zich uit zover het oog reikt. Noordwaarts de IJsselcentrale bij Zwolle, aan de oostkant kronkelt de IJssel, westelijk tekenen de donkere bossen van de Veluwe zich af.

Hier en daar loopt een koppel schapen. Het is een vreemd idee te weten dat deze beesten zijn bestemd voor het destructiebedrijf. Zoals het er nu uitziet, blijven alle weilanden de komende zomer leeg, op een enkel paar na wellicht. „Dat is toch niet voor te stellen. Het gras staat zo meteen een halve meter hoog”, sombert een oudere boer. „En wat helpt deze maatregel van minister Brinkhorst? Is hiermee de mond- en klauwzeercrisis van de baan? Vergeet het maar. Er is toch ook mkz in Wijhe en Olst en in Oosterwolde?” Enten willen de boeren wel, maar niet de volgende stap: het vernietigen van dieren. „Hier is het laatste woord nog niet over gezegd”, zegt de oude boer dreigend, terwijl hij weer op zijn fiets stapt.

Vragen te over. Bij boeren burgers en buitenlui. Talloze spandoeken vertolken het onbegrip ”Massamoord”, zo luidt er een. Het volgende: ”Ent het vee in eigen land, zet Brussel aan de kant”. In kleine letters volgt een groot vraagteken bij de logica van het ruimen van vee: ”Nog even ruimen en wat wil je dan nog exporteren? Lucht?” Achter de ramen van de meeste huizen prijken pamfletten met daarop foto's van schapen: ”Stop het zinloze doden. Wij zijn gezond. Geef ons een vaccinatie. Zodat wij verder kunnen leven.”

Acties
Bij veehouder D. Beekman in Vaassen was de grote schrik vanmorgen al een beetje voorbij. „Op zich kan hij de ingrijpende maatregel van minister Brinkhorst van Landbouw wel begrijpen. „Wat hij gaat doen, komt hard aan, maar er moet wat gebeuren om het virus in te dammen.”

Zelf kijkt de boer, die samen met zijn zoon een bedrijf met 170 koeien heeft, vrij nuchter naar de situatie. „Als de crisis achter de rug is, denk je: „Dat was een vervelende tijd.” Maar zelf willen we doorgaan.” Veel andere bedrijven zullen dat volgens Beekman niet doen. „Ik verwacht dat zeker 30 procent zal stoppen. Het gaat dan om erg jonge boeren, die niet genoeg financiële spankracht hebben om weer te beginnen, en om collega's van boven de 50 die geen bedrijfsopvolger hebben. Om zo veel mogelijk bedrijven overeind te houden, moet er snel een goed sociaal-economisch plan komen.”

Rundvee- en pluimveehouder F. Keurhorst uit Vaassen schrok gisteravond verschrikkelijk toen hij om negen uur op het nieuws het bericht hoorde dat al het vee geruimd zou worden. „Je weet van niets en dan ineens kunnen ze morgen op het erf staan om je vee weg te halen. Ik had zoiets niet verwacht.” Hij hoopt dat zijn rundvee na de entingen mag blijven. „Maar of dat zal gebeuren, weet Keurhorst niet. „Je bent tegenwoordig geen baas meer op je eigen erf.” Voor acties voelt hij niets. „Dat heeft weinig nut. Bovendien moeten we de overheid gehoorzamen.”

Vervolgschade
Op het televisiejournaal van acht uur gisteravond hoorde veehouder H. Beekman uit Beemte-Broekland, ten noorden van Apeldoorn, het eerste bericht van de entingen. In eerste instantie reageerde hij nog vrij positief. „Ik dacht dat we ondanks de vaccinatie onze koeien misschien nog wel een jaar konden houden.” Twee uur later was dat beeld volledig veranderd. „Na het nieuwsbulletin van tien uur dacht ik: Dat wordt een totale ruiming. Ik was compleet verbijsterd. Hoe is het mogelijk dat de mensheid zo ver kan komen, en dat allemaal omdat Europa het wil? Niet te geloven”, stelt de boer die ook voorzitter is van de afdeling Apeldoorn van de regionale boerenorganisatie GLTO.

Tot nu toe viel het bedrijf van Beekman, dat 35 koeien, 35 stuks jongvee en 1100 varkens telt, net buiten de slagen. „De 2-kilometerzone was al dichtbij.” Nu worden zijn beesten ook gevaccineerd en op termijn geruimd.

Nadat de harde werkelijkheid goed was doorgedrongen, belden vele ongeruste veehouders met de GLTO-bestuurder. „De onrust is groot. Het belangrijkste vraagpunt is de onzekerheid over de compensatie van de gevolgschade. Je krijgt je dieren wel vergoed, maar vervolgens zit je zonder inkomsten. Daar is nog niets voor geregeld. Daarom wil ik eerst duidelijkheid hierover, voordat de vaccinatie begint.” Voor acties voelt Beekman niet. „Dat is vechten tegen de bierkaai. Dat hebben we in Kootwijkerbroek wel gezien.”

Voorzitter J. Roemaat van de GLTO vindt dat minister Brinkhorst de boeren snel duidelijkheid moet verschaffen. „Wij zijn voor vaccinatie, maar met de nieuwe ingrijpende maatregelen weten de veehouders niet waar ze aan toe zijn. Ze zijn razend en radeloos. Ze zitten al twee weken in spanning en nu komt hun toekomst helemaal op het spel te staan. Kun je je voorstellen wat dat betekent? Ook zij hebben een verantwoordelijkheid voor hun bedrijf en hun gezin. Het verzet van sommigen tegen inenten is begrijpelijk. Het is dan ook erg belangrijk dat er zo snel mogelijk duidelijkheid over de vergoedingen komt. Laat de entingen dan maar een paar uur later beginnen.”

Onder de knie
Over de effectiviteit van de massale entingen en ruimingen heeft GLTO-bestuurder Beekman uit Beemte-Broekland zijn vragen. „Ik geloof er niets van dat de minister op deze manier de ziekte onder de knie krijgt. Het virus is al verspreid, want ook in Olst, Oosterwolde en Kootwijkerbroek is al mond- en klauwzeer vastgesteld. Ik denk dat het met deze maatregel niet ophoudt. Zelf verwacht ik dat op korte termijn alle dieren in heel Nederland ingeënt zullen worden en dat die dan niet hoeven te worden geruimd. Maar voor dit gebied is het dan al te laat. Helaas, helaas”, zegt de boer met zachte stem. „Straks is hier alles veeloos. Het is onbegrijpelijk.”