Betogingen tegen
Milosevic houden
in heel Servië aan

De demonstratie in Kikinda, gelegen bij de Hongaarse grens in de Servische provincie Vojvodina, was georganiseerd door de Alliantie van Democratische Partijen. Tot deze coalitie van zes politieke groeperingen behoren twee partijen die voor een grotere onafhankelijkheid van Vojvodina van Belgrado zijn. „Onze boodschap is duidelijk. Milosevic moet gaan”, zei Slobodan Vuksanovic, vice-president van de Democratische Partij, een vooraanstaande oppositiebeweging. Een andere oppositieleider, Milan Protic, zei dat er zo veel ellende in naam van Milosevic is aangericht, dat die moet vertrekken. „Alleen dan zal dit land een toekomst krijgen.”

Oppositieleiders hopen dat de verspreide, relatief kleine bijeenkomsten zullen uitgroeien tot een massale volksbeweging die Milosevic ten val zal brengen.

In Vranje, 300 kilometer ten zuidoosten van Belgrado, gingen reservisten voor de tweede achtereenvolgende dag de straat op. De reservisten eisen de uitbetaling van achterstallige soldij. Zij hadden volgens het particuliere persbureau Beta een weg geblokkeerd. In Leskovac, zo'n 230 kilometer ten zuidoosten van Belgrado, werd voor de zesde achtereenvolgende dag gedemonstreerd. De betogers eisen het vertrek van plaatselijke kopstukken van Milosevics Socialistische Partij en van Milosevic zelf. Zij werden onder anderen toegesproken door reservisten.

De televisietechnicus Ivan Novkovic werd in Leskovic een plaatselijke held omdat hij vorige week een rechtstreekse uitzending onderbrak om op te roepen tot massaal protest. Novkovic kreeg wegens de actie een maand celstraf. Zaterdag eisten betogers zijn vrijlating.

De Alliantie voor Verandering, de overkoepelende Servische oppositiebeweging, kondigde voor vandaag in Belgrado een handtekeningenactie voor het aftreden van Milosevic aan. Het zou de eerste keer zijn dat de oppositie in Belgrado de straat opgaat sinds het begin van de luchtaanvallen van de NAVO.

De staatsmedia noemen de oppositieleiders verraders en NAVO-marionetten. Sommigen, zoals Zoran Djindjic van de Democratische Partij, worden vervolgd wegens het ontduiken van de militaire dienstplicht. Deze partij meldde gisteren dat een militair tribunaal in de stad Uzice een andere partijprominent, Goran Vesic, bij verstek tot twee jaar gevangenisstraf had veroordeeld wegens het ontduiken van de dienstplicht.

Vesic ontkende als reservist te zijn opgeroepen. Hij zei dat zijn advocaten een kopie van het vonnis hadden geëist om beroep te kunnen aantekenen, maar tot dusver niets hadden ontvangen.

De Democratische Partij zei dat de veroordeling van Vesic politiek is gemotiveerd. De partij vindt het verontrustend dat in Servië ten minste 40.000 en in Montenegro 12.000 mensen in het geheim worden berecht door militaire rechtbanken. „Deze mensen kunnen elk moment worden gearresteerd zonder dat zij weten dat tegen hen een onderzoek of proces loopt.”

Er zijn intussen steeds meer aanwijzingen dat Belgrado na de strijd om Bosnië en Kosovo die om Montenegro wil aangaan. Volgens Montenegro stuurt president Milosevic van Joegoslavië (Servië en Montenegro) namelijk aan op gewelddadige onderdrukking van afscheiding in de pro-westerse deelrepubliek. Volgens de Britse krant Independent on Sunday bouwt hij een gewapende politiemacht op die als vijfde colonne binnen Montenegro moet dienen.

Volgens een adviseur van de Montenegrijnse president Djukanovic kan dit leiden tot een bloedige burgeroorlog, die alles wat in Bosnië en Kosovo is gebeurd „verre zal overschaduwen.” Montenegro houdt nog dit jaar een referendum over lossere banden met Servië, maar daar lijkt Milosevic, met wie daarover deze week wordt gepraat, geen enkele boodschap aan te hebben. „Afscheiding kan niet zonder oorlog, omdat de Montenegrijnen Serviërs zijn”, aldus de Servische nationalistische leider Vojislav Seselj.

De top over stabiliteit op de Balkan eind deze maand wordt volgens plan gehouden in de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Het stabiliteitspact moet de landen in de Balkan helpen bij de wederopbouw. In ruil voor democratische hervormingen zullen zij economische steun krijgen en zal de Europese Unie nauwer met hen gaan samenwerken. Bij het pact zijn de vijftien EU-landen betrokken, alsmede negen Balkanlanden plus VS, Canada, Japan en Rusland.

Orahovac
In de nacht van zaterdag op zondag raakten Amerikaanse militairen van de KFOR-vredesmissie in Gnjilane bij drie gewelddadige incidenten betrokken. Een woordvoerder sprak van een „hectische nacht.”

Het was niet duidelijk of etnische Albanezen ofwel Serviërs hen onder vuur namen. Bij twee van de drie incidenten vuurden ze terug. Aan Amerikaanse zijde vielen geen slachtoffers, aan de andere kant viel zeker een dode en een gewonde. De precieze toedracht is nog onduidelijk. De Amerikanen arresteerden vijf mensen.

De Servische Kosovaren hebben besloten de samenwerking met KFOR en de Verenigde Naties op te schorten uit protest tegen het aanhoudende geweld dat de Serviërs in Kosovo door etnische Albanezen wordt aangedaan, berichtten Belgradose media gisteren.

Daarnaast hebben de Servische Kosovaren besloten niet in te gaan op de uitnodiging van het hoofd van de VN-missie, Sergio Viera de Mello, aan de Servisch-Kosovaarse politicus Momcilo Trajkovic en de Servisch-orthodoxe bisschop Artemije om zitting te nemen in een gemengde Politieke Raad voor Kosovo.

Tijdens de weekwisseling arriveerden de eerste Russische troepen in de Amerikaanse en Duitse sectoren in Kosovo. Het gaat om vooruitgezonden eenheden, die het verblijf van grotere aantallen Russische manschappen moeten voorbereiden. Uiteindelijk moet het Russische contingent uit 3600 man bestaan.

Zaterdag arriveerde een Russische eenheid in Kosovska Kamenica, in de Amerikaanse sector. Een kleine Russische voorhoede arriveerde gisteren in de plaats Malisevo in de Duits-Nederlandse sector. Malisevo ligt op 15 kilometer van Orahovac, waar de Nederlandse Gele Rijders zijn gelegerd. De strijd om hun zeggenschap over het gebied is nog niet beslist.

De NAVO hoopt dat de komst van de Russen zal zorgen voor meer vertrouwen in KFOR van de kant van de Servische bevolking. Maar de etnische Albanezen zijn fel tegen de komst van de Russen, die worden gezien als bondgenoten van de Serviërs. Het aan het UCK gelieerde persbureau Kosovapress waarschuwde dat veel etnische Albanezen weer op de vlucht zullen slaan als de Russen komen.

Duizenden Albanezen betoogden gisteren in Orahovac opnieuw tegen de komst van Russen. Probleem voor de overdracht van het gebied aan de Russen is dat die niet willen meewerken met het Joegoslavië-tribunaal en dat zij geen vermeende Servische oorlogsmisdadigers willen arresteren. In een NAVO-plan dat vrijdag aan Moskou is gepresenteerd, staat dat de Nederlanders gewoon in Orahovac kunnen blijven, iets waarvoor de Albanese bevolking al dagen demonstreert. Maar Moskou betoogt dat er ook 2000 Servische burgers wonen. De Gele Rijders leidden zaterdag zeven Russische journalisten rond in het gebied rond Orahovac.

Ondertussen zijn nog meer Russische militairen in aantocht. Gisteren vertrokken twee militaire transportvliegtuigen met aan boord 200 militairen van twee Russische luchthavens. Zaterdag voeren twee schepen van de Russische marine, met aan boord 295 militairen plus materieel, weg uit de Zwarte-Zeehaven Toeapse. Drie andere schepen waren donderdag al uit deze haven vertrokken.

De Nederlandse ambassade in Belgrado gaat deze maand weer open. Een tijdelijk zaakgelastigde zal in eerste instantie de honneurs waarnemen. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Van Aartsen gisteren gezegd in Athene, waar hij is voor een vierdaags bezoek aan de Balkan. „Het is nog te vroeg voor een ambassadeur. We moeten eerst de kat uit de boom kijken”, aldus de minister. Nederland sloot zijn ambassade op 23 maart, een dag voor het begin van de NAVO-luchtacties tegen Joegoslavië.

Orthodoxie in Rusland helpt Servische kerken