Kok niet beschikbaar
om EC voor te zitten

Kok vindt dat het beter is om alle aandacht te richten op de kandidaten die wél beschikbaar zijn. Hijzelf heeft een sterke voorkeur voor „een goede kandidaat uit een van de zuidelijke landen. Dat is van groot politiek-psychologisch gewicht voor de samenhang in Europa, die toch al zo sterk onder druk staat.” Volgens Kok behoort zowel de Italiaanse ex-premier Prodi, die zich gisteren officieel kandidaat heeft gesteld, als de Spanjaard Solana, nu nog secretaris-generaal van de NAVO, tot de „zeer ervaren en breed inzetbare politici.”

De Nederlandse PvdA-leider heeft de indruk dat de berichten dat diverse regeringsleiders hem onder druk zetten om zich voor deze functie beschikbaar te stellen, in de publiciteit „zijn uitvergroot.” Dat zijn naam inmiddels door heel Europa gonst, vindt hij „heel vererend”, maar verder niet zo relevant. „Als je met je eigen kabinet net uit de startblokken bent, wil je de race ook voltooien.”

Ritueel
De afhoudende opstelling van Kok hoort volgens politicoloog prof. dr. M. van Schendelen van de Erasmus Universiteit tot het gebruikelijke ritueel. „Het is logisch dat hij wacht op een publíék beroep van de drie belangrijkste premiers in Europa: Blair, Schröder en Chirac. Als je alleen maar afgaat op wat informeel of binnenskamers is gezegd of gesondeerd, loop je het risico toch nog tussen wal en schip te vallen. Kok heeft geleerd van Lubbers.”

Diplomatieke bronnen in Brussel meldden gisteren dat behalve de Britse premier Blair ook de Franse president Chirac en de Duitse bondskanselier Schröder een klemmend beroep op Kok hebben gedaan om de afgetreden commissievoorzitter Santer op te volgen. Chirac „zou erover heen kunnen stappen” dat Nederland in de persoon van Duisenberg ook al de president van de Europese Centrale Bank levert.

Ook in politiek Den Haag wordt het vertrek van de premier naar Brussel niet langer onwaarschijnlijk geacht. „Als alle Europese sociaal–democraten zeggen: Wim, jij kunt Europa redden, dan sluit ik niet uit dat hij het doet”, aldus een bron in Koks omgeving. Volgens ingewijden in de PvdA heeft Kok nog niet met de partijtop over zijn mogelijk opstappen gesproken. „Maar ik sluit niet uit dat hij daarover wel met fractieleider Melkert heeft gepraat”, aldus een zegsman.

Andere premier
Mocht Kok naar Brussel vertrekken, dan ligt het voor de hand dat een andere PvdA'er hem als premier vervangt. Over de vraag welke gevolgen een dergelijke leiderswisseling voor de coalitie zou hebben, zijn de meningen verdeeld. „Complicerend maar niet dramatisch”, meent een PvdA'er. Binnen D66 echter wordt betwijfeld of de coalitie een leiderswisseling zou overleven. Een VVD'er denkt dat het vertrek van Kok „absoluut tot nieuwe verkiezingen zou leiden.”

Het kabinet wil dat over de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie pas een besluit wordt genomen na de Europese top in Berlijn. Die vindt komende week plaats en is gewijd aan de besluitvorming over de toekomstige financiering van Europa. Volgens Kok zou er kort na Berlijn een nieuwe top moeten komen, waar knopen over het voorzitterschap kunnen worden doorgehakt.

In hooggeplaatste diplomatieke kringen in Brussel is vernomen dat diverse Europese regeringsleiders, onder wie de Franse president Chirac, de Britse premier Blair en de Duitse bondskanselier Schröder, de afgelopen dagen grote druk hebben uitgeoefend op premier Kok om voorzitter van de Europese Commissie te worden.

De druk op Kok is opmerkelijk, omdat normaal gesproken de zuidelijke lidstaten aan de beurt zijn om een voorzitter van de Europese Commissie te leveren.