Schröder onder grote druk
door aftreden Santer

De afgetreden Commissie dringt er bij de regeringen van de lidstaten op aan zo spoedig mogelijk een nieuw college te vormen. Frankrijk wil echter geen overhaaste beslissingen nemen.

Tussen de hoofdsteden vindt druk politiek overleg plaats. Schröder fungeert in het lopende halfjaar als voorzitter van de EU. In die hoedanigheid rust op hem de taak de landen op één lijn te brengen. Hij maakt momenteel een rondreis langs de regeringscentra. Gisteren deed hij achtereenvolgens Wenen, Rome, Athene en Lissabon aan. Zijn besprekingen hebben tot dusverre geen helder beeld opgeleverd van de verdere gang van zaken.

De spelregels van de EU voorzien niet in duidelijke bepalingen over hoe te handelen in de huidige situatie. Er zijn diverse mogelijkheden. Zo pleiten Spanje en Italië ervoor de demissionaire ploeg haar werk te laten voortzetten tot eind dit jaar. Dan loopt de normale zittingstermijn van 5 jaar af. Een andere optie is voorlopig alleen de voorzitter en eventueel enkele andere commissarissen, onder wie mevrouw Cresson, te vervangen en de overigen te herbenoemen tot 31 december. De meeste lidstaten lijken ernaar te streven binnen enkele maanden een geheel nieuwe Commissie te installeren, waarin overigens wel leden van de oude Commissie kunnen terugkeren.

Terughoudend
De twintig afgetreden commissarissen zeggen in een verklaring geen enkele behoefte te hebben om langer dan noodzakelijk hun functie te bekleden. De Commissie zal zich in haar huidige status „terughoudend” opstellen. „Wij zullen voldoen aan onze institutionele en wettelijke verplichtingen, maar geen nieuwe politieke initiatieven ontplooien”, laten de EU-bestuurders weten.

Volgens de Belgische commissaris Van Miert zal de Commissie blijven helpen bij het zoeken naar compromissen in de uiterst moeilijke onderhandelingen over de hervormingen binnen en de financiering van de Unie. De top in Berlijn is uitgeschreven om op dat terrein knopen door te hakken, maar dreigt nu overschaduwd te worden door de actuele crisis.

De demissionaire Commissie blijft de fraudebestrijding in eigen huis houden. Dat gebeurt overigens op verzoek van de EU-bewindslieden van Financiën en het Europees Parlement (EP). Een toezichtsraad van externe deskundigen moet de onafhankelijkheid van de controle garanderen.

Om de aanzwellende geruchtenstroom over fraude binnen het commissieapparaat de kop in te drukken, pleitte de afgetreden voorzitter Santer van de Europese Commissie vorig jaar voor de oprichting van een onafhankelijke antifraudedienst.

Deze zou ook in de lidstaten naar fraude met EU-gelden moeten speuren. Daarmee hoopte Santer de druk op zijn dagelijks bestuur van de EU enigszins te verlichten. Parlement en ministers wilden echter niet aan deze aantasting van de nationale soevereiniteit.

Vleugellam
Daartoe kwam het voorstel om de bestaande antifraudedienst Uclaf niet alleen de bevoegdheden binnen de Europese Commissie te geven. De inspecteurs zouden ook het EP en de ambtelijke diensten van de Europese Raad van Ministers mogen onderzoeken.

Na bemiddeling van de Europese commissarissen Van Miert (Concurrentiezaken), Gradin (Justitie) en Monti (Interne Markt) gingen de Europese ministers hiermee akkoord. Het parlement moet nog instemmen. Intern besloot de vleugellamme Commissie gisteren de fraude-inspectie wel een onafhankelijke directie en raad van toezicht te geven.

Van Miert zegt dat de demissionaire Commissie deze verandering nog voor haar daadwerkelijke vertrek wil doorvoeren. „Het leek ons nu wel gepast dit onderwerp voortvarend aan te pakken”, vulde diens Italiaanse collega Monti droog aan.

De Commissie wilde de fraudebestrijding ook uitbreiden tot de lidstaten, omdat de Europese Rekenkamer in het verslag over 1997 concludeerde dat steeds meer misbruik plaatsvindt in lidstaten zelf.

Fraudebestrijding
Eurocommissaris Gradin (Justitie) zei gisteren dat de Commissie nog niet heeft gesproken over het weer in dienst nemen van Van Buitenen. De Nederlandse controleambtenaar werd geschorst toen hij een rapport over wanbeheer bij de Commissie in de openbaarheid bracht. Menig Europees ambtenaar ziet het rapport als een opsteker. Van Buitenen kreeg gisteren tijdens een vergadering van Europese Commissieambtenaren een ware ovatie van zijn collega's.

Ruim 1600 Europese ambtenaren zijn gisteren in staking gegaan uit onvrede over de „vriendjespolitiek” van de Europese ministerraad. Ze voelen zich voor het blok gezet door het besluit van de lidstaten om Schengen-personeel en bloc op te laten gaan in het raadssecretariaat.

Op 4 maart hielden de ambtenaren al een waarschuwingstaking. Overleg sinds die tijd leverde echter niets op. Na een algemene vergadering op initiatief van het personeelscomité, een soort ondernemingsraad, besloten zij tot vanavond het werk neer te leggen.

Mobiliseren
Naar schatting 70 tot 80 procent van de 2400 personeelsleden van het secretariaat van de ministerraad doet mee aan de actie. De bonden die de actie steunen zijn ook elders bij Europese instellingen steun aan het mobiliseren.

De ambtenaren wensen niet het slachtoffer te worden van „politieke parachutage”, zegt een woordvoerder van het comité. Ze zijn boos dat de ministerraad onder druk van België tegen alle geldende regels in heeft besloten een vijftigtal personeelsleden van het Schengen-secretariaat bij het raadssecretariaat te dumpen.

Ze hoeven niet de gebruikelijke examens en zware selectieprocedure te doorlopen die wel voor het raadspersoneel geldt. Veel van hen voldoen niet aan de eisen en beschikken niet over de nodige kennis voor het raadswerk. Het merendeel van hen zijn vertalers, die het Engels, een belangrijke werktaal van de raad, niet in hun pakket hebben, verklaart de woordvoerder van het personeelscomité.

Het comité steekt de beschuldigende vinger uit naar de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Derycke. Hij probeert zijn ex-kabinetschef Vandamme, secretaris-generaal van Schengen, en diens mensen zo weer aan een goede positie te helpen.

Het schept een gevaarlijk precedent, want de ministers zouden op dezelfde manier kunnen ingrijpen in het statuut en de recrutering van ambtenaren. „De ministerraad introduceert dezelfde praktijken van vriendjespolitiek en vriendenclubjes waarover in het rapport van het comité van wijzen sprake is”, kritiseert het comité in een verklaring.