Lidstaten willen snel
nieuwe Commissie

De meeste lidstaten willen de demissionaire periode van de Commissie zo kort mogelijk houden. Met name de Britse premier Blair drong gisteren sterk aan op een snel vertrek van huidig voorzitter Santer. Ondanks het aandringen van Duitsland en Groot-Brittannië op een snelle invulling van de opvolging van Santer is er geen tijdschema vastgesteld. Het ontbreken daarvan heeft speculaties in de hand gewerkt dat als tijdelijke oplossing voor de crisis tot januari een tussenkandidaat wordt benoemd. In dat geval zouden volgens Londen Hans van den Broek en oud-commissielid Sir Leon Brittan een goede kans maken. Spanje daarentegen vindt het geen probleem als het afgetreden team aan het werk blijft tot eind december. Dan loopt de normale zittingstermijn van 5 jaar af.

Gisternacht besloten de twintig commissarissen als voltallig college hun ontslag aan te bieden, in reactie op de resultaten van het onderzoek van het zogeheten comité van vijf wijzen naar fraude, vriendjespolitiek en andere onregelmatigheden. Het is de eerste keer in de geschiedenis van de EU dat zoiets gebeurt. De verdragen voorzien niet in heldere regels over hoe in die situatie te handelen. Zo mag de Commissie in demissionaire status alleen lopende zaken afwikkelen, maar niemand weet wat daaronder precies moet worden verstaan.

Opvolger
Op Duitsland rust, als voorzitter van de Unie in dit halfjaar, de taak initiatieven te ontplooien en de leiding te nemen bij het oplossen van de crisis. Schröder is momenteel op rondreis langs de diverse hoofdsteden. Gisteren verbleef hij ook even in Den Haag. Hij voert met elk van zijn collega's een laatste gesprek ter voorbereiding van de finale onderhandelingen over Agenda 2000, het programma voor de uitgaven en de financiering van de EU in de komende jaren.

De top in Berlijn, volgende week woensdag en donderdag, is ingelast om op dat terrein knopen door te hakken. Het ziet er echter naar uit dat op die bijeenkomst nu ook de problemen rond de Commissie uitvoerig zullen worden besproken. Schröder overweegt in het geval er dan geen overeenstemming valt te bereiken over een opvolger voor de Luxemburger Santer, de staats- en regeringsleiders spoedig nog een keer bij elkaar te roepen. Premier Kok steunt de beoogde aanpak en wil reeds in Berlijn zakendoen.

Als belangrijkste kandidaat voor de vacature geldt de Italiaan Prodi. Tot oktober vorig jaar was hij minister-president van een centrum-linkse coalitie. Hij zou goed passen in het door Schröder geschetste profiel van „de overtuigde Europeaan”, die meer aandacht moet geven aan het management van de Commissie en die hervormingen tot stand kan brengen binnen de Europese instellingen. Een andere kanshebber lijkt de Spaanse secretaris-generaal van de NAVO, Solana. Als favoriete kandidaten voor de opvolging van Santer worden in Londen ook de namen genoemd van Rudolf Scharping ( de Duitse minister van Defensie), Wim Kok en de Portugees Antonio Guterres. De twee laatstgenoemden zijn premier van hun land en worden, omdat zij zich waarschijnlijk moeilijk kunnen losweken van hun huidige post, als reserve gezien.

Voorzitter Gil-Robles van het Europees Parlement pleitte na overleg met de fractievoorzitters voor een snelle benoeming van een andere Commissie. Hij denkt in eerste instantie aan een tijdelijke ploeg, waarna per 1 januari een nieuw team aantreedt voor de gebruikelijke termijn van 5 jaar.

De Nederlandse commissaris Van den Broek rekent niet op een terugkeer in de volgende periode. De CDA'er heeft er naar zijn zeggen begrip voor dat het paarse kabinet iemand zoekt van een andere politieke kleur. Tot dusver duiken vooral de namen op van voormalig VVD-leider Bolkestein en van diens partijgenoot en oud-staatssecretaris van Europese Zaken Patijn.

Geknoeid
De Franse demissionaire eurocomissaris Edith Cresson beweert dat er geknoeid is met het voor haar vernietigende rapport van het comité van wijzen. Het maandagavond gepubliceerde rapport, dat leidde tot het aftreden van de gehele Europese Commissie, is op het allerlaatst herschreven, zo zei Cresson vandaag in het Franse dagblad Le Figaro.

Een bitter gestemde Santer toonde zich gisteren, zoals hij het uitdrukte, „gechoqueerd” over het rapport van de wijzen. De voornaamste beschuldiging daarin luidt dat het binnen de Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, ontbreekt aan verantwoordelijkheidsbesef. „Die conclusie zal ik nooit accepteren. Niet voor mezelf en niet voor mijn collega's”, aldus Santer.