Koningin Beatrix gesteld op stijl

Premier Kok bedacht het. De aanhef van de troonrede. Het kost hem wat moeite koningin Beatrix ervan te overtuigen dat het citeren van de eerste zinnen uit de troonrede van haar grootmoeder uit 1899 wel moest kunnen. „De Koningin is nu eenmaal gesteld op stijl”, liet Kok zich dinsdagavond voor de televisie ontvallen.

Prinsjesdag is voor haar het meest prestigieuze openbare optreden van het jaar. Koningin Beatrix is buitengewoon gesteld op functioneel ceremonieel. De derde dinsdag van september is het hoogtepunt wat dat betreft. Zij let erop of alles volgens de voorschriften is uitgevoerd. Slonzige militairen of vaandels die niet neigen, het valt haar op als zij zich van het paleis Noordeinde richting Binnenhof begeeft en omgekeerd.

Niet alleen buiten, maar ook binnen in de Ridderzaal hecht ze er waarde aan dat de regels worden nageleefd. Het voorlezen van de troonrede beschouwt ze als een buitengewoon serieuze bezigheid. Ze oefent van te voren. Ze wijst de premier op onvolkomenheden in de tekst. Voormalig premier Lubbers had daar geen enkele moeite mee. Hij gaf ronduit toe dat koningin Beatrix en hij „vele tientallen uren” samen werkten aan de troonrede. Premier Kok houdt zich wat meer op de vlakte als het over de rol van het staatshoofd gaat.

Waar hij niet voor voelt, is wat maandag de Utrechtse historicus Guus Peek op de opiniepagina van NRC Handelsblad bepleitte. Peek wil dat Kok de troonrede voorleest vanwege de politieke lading. Koningin zou hem, gezeten te midden van de ministers, kunnen aanhoren. De overige leden van het koninklijk huis zouden gewoon in de zaal moeten zitten.

Het is niet voor het eerst dat dit pleidooi is gevoerd. Drie jaar geleden kwamen dergelijke geluiden ook uit PvdA-kring. Kok heeft die suggesties toen richting de prullenbak verwezen. Dat de Grondwet de mogelijkheid biedt „om de uiteenzetting van het door de regering te voeren beleid” ook namens de Koningin te geven, doet daar in de ogen van de minister-president niets aan af.

Een logische redenering, zolang Nederland niet kiest voor een louter ceremoniële monarchie, zoals Zweden die kent. Nederland heeft nu eenmaal een Koningin die deel uitmaakt van de regering en wat is er dan vanzelfsprekender om haar de troonrede uit te laten spreken. Trouwens hoe zou de troonrede moeten heten als die niet meer door de man of vrouw op de troon wordt uitgesproken? Premiersrede of zo?