Koninklijk huis 15 september 1999

Elisabeth in haar tijd

Door Bea Versteeg
Oostenrijk herdacht vorig jaar op grote schaal de honderdste sterfdag van keizerin Elisabeth ofwel Sisi. Zij werd in 1898 aan het Meer van Genève door de Italiaanse anarchist Luigi Lucheni vermoord. Daarmee kwam een eind aan een bevoorrecht maar tragisch leven.

De combinatie van schoonheid en tragiek heeft in de loop der jaren al heel wat pennen in beweging gebracht. De 100e sterfdag van Sisi is voor Martin Ros, die zich voor deze gelegenheid Habsburg-kenner noemt, aanleiding om ”Elisabeth. Leven en dood van Sisi” te publiceren.

In 288 bladzijden vertelt hij over de keizerin die op Eerste Kerstdag 1837 als dochter van de hertog in Beieren wordt geboren. Op haar zestiende trouwt zij met de Oostenrijkse keizer Franz Joseph. Het huwelijk is van meet af aan een mislukking. Elizabeth kan niet wennen aan het strenge hofprotocol, terwijl Franz Joseph alleen oog voor staatsstukken heeft.

Haar populariteit in Hongarije, dat tot Oostenrijk behoort, kan de keizerin ook niet gelukkig maken. Zij vlucht in een leven van reizen om zover mogelijk van Wenen te zijn. Ze sport fanatiek en eet nauwelijks, in een poging om jong te blijven. Zij doet er alles aan om als oudere vrouw gefotografeerd of geportretteerd te worden.

In de familiekring krijgt ze de ene tegenslag na de andere te verwerken. Haar zoon en troonopvolger Rudolf pleegt zelfmoord, haar zwager Maximiliaan wordt vermoord in Mexico en haar zuster Sophie vindt de dood bij een brand in Parijs.

Conflicten
Ros plaatst Elisabeth in haar tijd. Dus komen de Italiaanse vrijheidsstrijd en diverse andere conflicten uit de negentiende eeuw waarbij de Oostenrijkers een rol speelden uitgebreid aan de orde. Hij heeft veel oog voor detail, soms te veel, waardoor het verhaal chaotisch wordt. Natuurlijk verhult Ros zijn passie voor het intieme leven van bijna alle mensen die hij opvoert, niet.

Ros schrijft zoals hij voor de radio praat. Met veel vuur, maar hij gaat maar door. Op de radio onderbreken ze hem; dat had zijn uitgever ook moeten doen. Want 288 bladzijden met een stortvloed aan woorden, feiten en feitjes is een beetje te veel van het goede.

N.a.v. ”Elisabeth. Leven en dood van Sisi”, door Martin Ros; uitg. Aspekt/De Prom, Baarn, 1999; ISBN 90 6801 607 5; 288 blz.; ƒ 39,90.