Monarchie ter discussie in Noorwegen

Het aanstaande huwelijk heeft de monarchie ter discussie gesteld. Een meerderheid van de Noren wil in 2005 een referendum over de staatsvorm houden. In 2005 bestaat de Noorse monarchie precies 100 jaar. Tot 1905 was Noorwegen een deel van Zweden.

De uitslag van de volksraadpleging kan best meevallen. Van de Noren is 22 procent republikein, terwijl 68 procent de voorkeur aan een koninkrijk geeft. Minder gewis is de uitkomst van een debat in het Noorse parlement. Een meerderheid van de volksvertegenwoordiging bestaande uit de socialisten, de christendemocraten en de liberalen heeft de staatsvorm ter discussie gesteld. Zij willen een debat over het eventueel inruilen van de constitutionele monarchie inruilen voor een republiek. De parlementariërs bepleiten een evaluatie van de Noorse monarchie. Ze komen met hun voorstel aan de vooravond van de instelling van een commissie die de hele Noorse grondwet onder de loep neemt.

De leider van de christendemocraten, Bondevik, zei in de Noorse pers dat het verstandig is nu de zaak aan de orde te stellen. „In het geval dat een troonopvolger afziet van de troon, is het verstandig om daarvoor de alternatieven voor een monarchie bekeken te hebben. Alle drie partijen, die natuurlijk geen stemmen willen verliezen, benadrukken dat zij de voorkeur geven aan de monarchie.

Dat het debat juist nu de kop opsteekt, is niet verwonderlijk. Veel Noren blijven moeite houden met Haakons keuze. Mette-Marit is een ongehuwde moeder met een zoon van drie. De vader van het kind is veroordeeld wegens drugsbezit. Het paar woont momenteel samen in een flat dichtbij het centrum van Oslo die koning Harald voor hen heeft gekocht.

Ook Haakons zus, Märtha Louise, ligt onder vuur. Zij heeft een nieuwe vriend, de 28-jarige Noorse schrijver Ari Behn. Hij maakte vorig jaar een reportage voor een Noors tv-station waarin hij een joint rookte. Toen het programma werd uitgezonden zorgde het voor weinig opzien. Dat veranderde toen eind maart bekend werd dat Behn de nieuwe vriend van de prinses was. Hij verklaarde snel dat hij geen drugsgebruiker te zijn.

De Noren krijgen door deze affaires steeds meer moeite met hun koningshuis. Ze vinden dat de jongere garde het prins- of prinses-zijn als een baan van negen tot vier beschouwt en niet als een levensopdracht. Moeten we hen miljoenen betalen, zodat ze na werktijd uit kunnen gaan en feesten, vragen de Noren zich af.