Waardering, respect en genegenheid

Hoe is het om met de Koningin getrouwd te zijn? Een Amerikaanse journalist vroeg het jaren geleden prins Claus. „Opwindend”, klonk het gevat. Dergelijke direct-op-de-man-af-vragen stelt een Nederlander niet aan het koninklijk paar. Tijdens de zeldzame gesprekken die zij de afgelopen jaren toestonden, gaven de echtelieden een beeld van hun relatie. De spetterende verliefdheid van het begin is uitgegroeid tot een goed huwelijk. De beide partners waarderen en respecteren elkaar. De genegenheid is echt.

Wat haar man voor koningin Beatrix betekent, onderstreepte ze vorig jaar tijdens een televisie-interview. „Ik heb ontzettend veel geluk gehad dat ik iemand in mijn leven heb die mij kritisch volgt, die me steunt, die me aanvult en met wie ik alles kan bespreken. Dat is zo fijn. En hij is een geweldig goede gesprekspartner, ook voor onze kinderen. Het is fijn dat die ook nog steeds met hun problemen bij hun vader kunnen komen en de dingen voorleggen waar ze mee zitten. Maar voor mij in mijn werk betekent hij heel veel. Ik moet zeggen dat ik niet zonder zijn steun zou kunnen.”

Morele steun
Morele steun geeft prins Claus haar bijna elke dag nog. Fysiek is het de laatste tijd niet altijd meer mogelijk. Zijn gezondheid laat het niet toe dat hij haar vaak vergezelt. Zo moest hij tot zijn verdriet verstek laten gaan bij het bezoek aan de Bovenwindse Eilanden van de Nederlandse Antillen in januari. Ze belden elkaar elke dag. „Ontzettend jammer”, vond koningin Beatrix het dat hij er niet bij was. Haar man had zo graag zelf gezien hoe de schade veroorzaakt door de orkaan Lenny was hersteld. Hij was zo begaan geweest met de slachtoffers.

Wie hen de laatste jaren meemaakt, ziet de oprechte zorg van koningin Beatrix voor haar man. „Kun je het volhouden? Ben je niet te moe?” vraagt ze soms diverse keren tijdens een bezoek. Hij stelt haar op zulke momenten gerust. Hij mag niet zo vitaal meer zijn, als hij aan iets begint maakt hij het ook af. Vandaar dat hij sinds een tijd geen uitnodigingen meer aanneemt. Voelt de prins zich op een bepaalde dag goed, dan gaat hij alsnog. Naar de uitreiking van de naar hem vernoemde Prins Claus Prijs bijvoorbeeld.

Zij houdt hem dan nauwlettend in het oog. Ogenschijnlijk concentreert ze zich geheel op het gesprek met haar gasten. De ogen dwalen intussen iedere keer af naar het tafeltje waar de prins zich met andere genodigden onderhoudt. Hij stelt haar gerust door af en toe te knikken. Op zo'n moment is zij blij dat hij in ieder geval dit nog kan meemaken. Hij moet de laatste tijd al zo vaak afzien van dingen die hem na aan het hart liggen.

Wel en wee
De gezondheidsproblemen van de prins maken dat de kijk van beiden op hetgeen zij meemaken anders wordt. Van het „besef dat het leven eindig is”, zoals koningin Beatrix dat in haar kersttoespraak zei, zijn zij meer doordrongen geraakt. Wat dat betreft verschillen ze waarschijnlijk weinig van gewone Nederlandse echtparen in dergelijke omstandigheden. De dagelijkse dingen krijgen doordat ze gezamenlijk beleefd kunnen worden extra glans.

De aandacht voor hun wel en wee vinden zij niet altijd even prettig. Als die oprecht is, hebben Koningin en prins er geen moeite mee. Aan de artikelen in de roddelbladen gaan ze schouderophalend voorbij. Om te veel speculaties te voorkomen, betrachten ze, zeker als het om gezondheidsproblemen gaat, zo veel mogelijk openheid. Van ziekenhuisopnames wordt via de Rijksvoorlichtingsdienst het volk op de hoogte gehouden. Een gewoon routinebezoek aan de dokter daarentegen gaat niemand wat aan. Dat is privé.

Het eigen domein heeft het paar de afgelopen 35 jaar met hand en tand verdedigd. „Je hebt nu eenmaal als mens een ruimte nodig waar je jezelf kunt zijn. Waar je inspiratie kunt opdoen, tot rust kunt komen, over de dingen na kunt denken, je eigen hobby's een plaats kunt geven en vrienden zien”, zo verklaarde koningin Beatrix haar privacybeleid vorig jaar nog eens.

In het bewaren van die beslotenheid zijn koningin Beatrix en prins Claus goed geslaagd. De vrienden die zij hebben, blijken echte vrienden te zijn. Zij praten niet over hun ontmoetingen met Nederlands eerste paar. Daardoor blijven de deuren van de privévertrekken voor de Nederlanders gesloten.

Gewone mensen
Of het volk daar veel aan mist? Waarschijnlijk niet. Ook koninklijke paren zijn gewone mensen met dito behoeftes, zoals eten, drinken en slapen. Op gewone mensen hebben zij voor dat ze zich om veel dingen niet druk hoeven te maken. Voor hen worden de boodschappen, de afwas, was en meer van dat soort dagelijkse huishoudelijke beslommeringen gedaan. Wanneer zij weggaan, rijdt de auto met chauffeur voor. Reizen ze per vliegtuig, dan hoeven zij niet tijden in de rijen voor de incheckbalies op het vliegveld te staan. Zij krijgen een vip-behandeling.

Tegenover alle egards waarmee zij behandeld worden, staat een grote mate van onvrijheid. Bij het uiten van meningen moeten koningin Beatrix en prins Claus rekening houden met de op hen betrekking hebbende ministeriële verantwoordelijkheid. Van die grenzen zijn zij zich, anders dan de verhalen soms willen doen geloven, heel goed bewust. De prins geldt binnen het paleis op dit punt als vraagbaak voor de algemeen en particulier secretarissen van het Koninklijk Huis.

Ook in hun gaan en staan zijn Koningin en prins beperkt. Zonder beveiliging op pad, gaat niet. Zomaar ergens in een restaurant gaan eten, kan niet. De beveiligers moeten van tevoren de zaak verkend hebben. Zetten zij het sein op groen, dan kan de koninklijke auto voor komen rijden. De constante aanwezigheid van beveiligingsmensen neemt een deel van de spontaniteit die gewone relaties kenmerkt weg. Het koninklijke huwelijk heeft er niet onder geleden.