Kerken zouden „anti-joods gif” verspreiden
Dr. Cohen Stuart kritisch
over SoW-dienstboekRIJSWIJK – Betrokkenen bij de dialoog tussen joden en christenen hebben weinig begrip voor de kritiek van dr. G. Cohen Stuart op vermeend „anti-joods gif” in het liturgisch handboek van de Samen-op-Wegkerken. De voormalige hervormde vertegenwoordiger in Jeruzalem ergert zich vooral aan opname van het in zijn ogen anti-joodse ”Beklag Gods” in het zogeheten Dienstboek.„De kerken verspreiden anti-joods gif in het Dienstboek”, schrijft dr. Cohen Stuart deze week in het opinieblad Woord & Dienst. Door vast te houden aan het zogeheten Beklag Gods, onderdeel van de liturgie op Goede Vrijdag, „bevloeien de Samen-op-Wegkerken de nog altijd vruchtbare anti-joodse voedingsbodem.” „Buiten proportie”, oordeelt voorzitter ds. D. Pruiksma van het Overlegorgaan Joden en Christenen (OJEC). De samenstellers van het eind vorig jaar verschenen Dienstboek hebben volgens hem duidelijk aangegeven dat het middeleeuwse Beklag Gods niet op het joodse volk gericht is. „Want Ik heb u uitgeleid uit het land van Egypte, maar gij hebt een kruis bereid aan uw Redder”, luidt een van de aanklachten van God in de tekst. In een toelichting staat dat de tekst niet bedoeld is om de joden de moord op Jezus in de schoenen te schuiven. „We betrekken de verwijten van God op onszelf. We nemen ze niet over om ze vervolgens op de joden toe te passen”, zegt B. J. Robbers, voorzitter van het SoW-orgaan voor de eredienst. L. Evers, de joodse vice-voorzitter van het OJEC, vindt Cohen Stuarts kritiek „tendentieus en niet helemaal eerlijk.” Hij hoopt wel dat de discussie over het Beklag Gods in de kerken doorgaat. Evenals ds. Pruiksma is hij niet gelukkig met de opname van de tekst, omdat die te veel uitleg behoeft. Verwijt
Dr. Cohen Stuart verwijt de kerken ook dat ze zich in het Dienstboek geen rekenschap geven van de breuk met het jodendom, met name wat betreft de vervanging van de sabbat door de zondag en het afschaffen van de joodse feestkalender. Verder gebruiken de kerken het joodse erfgoed waar het hun uitkomt en zetten het naar eigen „of zelfs anti-joodse” hand. Dr. Cohen Stuart is volgens Robbers niet op de hoogte van de stand van zaken in het joods-christelijke overleg. De gedeelde opvatting is dat de kerken de joodse traditie niet moeten annexeren. „Hij rakelt een aantal schadelijke misverstanden op die wij hebben willen uitsluiten.” Dr. Pruiksma proeft in dr. Cohen Stuarts woorden een verlangen naar verjoodsing van het christendom. „Jodendom en christendom zijn nu eenmaal uit elkaar gegroeid. Het is een illusie om te denken dat de kerk weer joods kan worden.” Cohen Stuart was van 1980 tot 1993 theologisch adviseur van de Nederlandse Hervormde Kerk in Jeruzalem. | 